Refik Halit Karay – Hayatı ve Eserleri
- Milli Edebiyat Döneminin en renkli kişiliklerinden biri olan Refik Halit Karay, edebiyatımızda fıkra, öykü ve romanlarıyla önemli bir yere sahiptir.
- 1909 yılında, Fecr-i Ati topluluğuna katılan yazar, sanat anlayışının zaman içinde değişmesiyle Milli Edebiyat Dönemi özellikleri gösteren eserler kaleme almıştır.
- Bu dönemin bir diğer önemli yazarı olan Yakup Kadri Karaosmanoğlu ile de Fecr-i Âti topluluğunda tanışan sanatçının sade üslubu ve konuşma Türkçesiyle yazdığı eserleri, henüz Halit Ziya Uşaklıgil’in etkisinden kurtulamamış Fecr-i Âti taraftarlarının hoşuna gitmez.
- Bir süre sonra bu toplulukta kutuplaşmalar başlar ve Yakup Kadri ile birlikte Refik Halit Karay da Fecr-i Âti topluluğundan ayrılır.
- İyi bir eğitim gören ve Fransızca bilen sanatçı Fransız edebiyatını yakından takip ederek, modern dünya ile ilk ilişkilerini kurar. Öte yandan, annesinden öğrendiği, Osmanlı’ya ait bir konak yaşamı vardır. Bu iki kültürü eserlerine gerçekçi bir tavırla yansıtan yazarın, en sık kullandığı temalardan biri de; Tanzimat’ın ilanıyla beraber Batılılaşmaya başlayan Türk toplumunun aile yapısının büyük aileden çekirdek aileye geçişinde yaşadığı sosyal değişimdir.
- Refik Halit Karay, edebi eserleri ile tanındığı gibi aynı zamanda siyasi mizah yazılarıyla da ünlüdür. Ancak, herhangi bir politik görüşü savunmaz. Buna rağmen, dönemin siyasal iktidarına yönelttiği eleştiriler nedeniyle, 1916 yılında Çorum’a sürülür; bu sürgün, onun ünlü eseri “Memleket Hikâyeleri”nin zeminini hazırlar.
- 1909 yılında öykü yazmaya başlayan ve edebiyatımızda öykü türünün önemli sanatçılarından olan Refik Halit Karay, sanatının ilk yıllarında Servet-i Fünûn topluluğunun etkisindedir. Ayrıca, Fransız edebiyatını yakından takip ettiğinden, realizm ve natüralizmin özellikleri, yazarın öykülerinde kendini belli eder.
- Maupassant tarzı (olay) öyküler veren yazarın eserlerinde, kahramanlar yaşadıkları çevre ile birlikte ele alınırlar. Realizmin önemli özelliklerinden biri olan gözleme, özellikle Memleket Hikâyeleri adlı eserinde, çok sık rastlanır.
- Teknik bakımdan oldukça güçlü olan öykülerinde olaylar, toplumu ve bireyi yakından ilgilendiren sosyal olaylardır. Yazarın en önemli özelliklerinden biri ise, merak unsurunu çok sık kullanmasıdır.
- Fransız edebiyatından Guy de Maupassant’ı, Türk edebiyatında ise Halit Ziya ve Hüseyin Cahit’i örnek alan yazarın ilk öykülerinde yerel tipler ve konular anlatılır.
- Sanatçının en bilinen eseri, yazarın 1908-1919 yılları arasında yazdığı ve 17 öyküden oluşan “Memleket Hikâyeleredir. Bu eserdeki kahramanlar genellikle orta tabakaya ait insanlardır.
- Batıya ait tekniklerle yerli sorunları ve Anadolu insanının hayatının anlatıldığı bu öyküler, o döneme kadar ele alınmayan konuların anlatılması ve konuşma diline ait her sözcüğün kullanılması bakımından oldukça önemlidir.
- Yurt dışında, sürgünde iken yazdığı öykülerini topladığı Gurbet Hikayeleri adlı eseri de edebiyatımız için oldukça önemlidir.
- Refik Halit Karay’ın ilk romanı, “İstanbul’un İçyüzü” adlı eseridir. Bu romanda; ana olay yoktur, birbirinden bağımsız olaylar ve kişiler ayrı ayrı bölümlerde verilmiştir, eski ve yeni yaşam tarzları karşılaştırmıştır. Bu bakımdan bu roman, edebiyatımıza büyük bir yenilik kazandırmıştır.
- Yazarın bir diğer romanı ise Bugünün Saraylısı adını taşır. Bu romanda; II. Dünya Savaşı sırasında, İstanbul’da yaşayan yabancılara verilen yüksek değer ve yabancı hayranlığı anlatılır. Psikanaliz içeren bölümler de vardır.
ESERLERİ
ROMANLARI
İstanbul’un İçyüzü
Yezid’in Kızı
Çete
Sürgün
Anahtar
Bu Bizim Hayatımız
Nilgün
Dişi Örümcek
Bugünün Saraylısı
Yer Altında Dünya Var
2000 Yılın Sevgilisi
İki Cisimli Kadın
Kadınlar Tekkesi
Karlı Dağdaki Ateş
Dört Yapraklı Yonca
Sonuncu Kadeh
ÖYKÜLERİ
Memleket Hikâyeleri
Gurbet Hikâyeleri
TİYATROLARI
Deli
Tiryaki Paşa
MİZAH
Kirpinin Dedikleri
Sakın Aldanma, İnanma, Kanma
Guguklu Saat
Tanıdıklarım
Ay Peşinde
Bir Avuç Saçma
