Yusuf Has Hacip Kimdir, Biyografisi, Kutadgu Bilig Özellikleri…
İslami Türk Edebiyatı’nın eseri ele geçen ilk yazarıdır.
Türkistan’ın Balasagun şehrinde doğmuştur.
Onun İbn’i Sina‘nın talebesi olduğu söylenir.
Eserinde özellikle dilinde milliyetçi davranışları dikkat çeker.
Karahanlı edip, şâir ve devlet adamıdır.
Ulu kara Buğra Han tarafından “Uluğ Has Hâcib” unvanı ile başvezir yardımcılığı ile ödüllendirilerek en yüksek Karahanlı devlet memuriyetlerinden biri verildi.
KUTADGU BİLİG (MUTLULUK VEREN BİLGİ)
- İslami Dönem’in bilinen ilk eseridir.
(Adının Türkçe anlamı: Mutluluk Veren Bilgi)
- Yusuf Has Hacip bu eseri 1069 -1070 yıllarında yazdı.
- Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Karahan‘a sunuldu.
- Hakaniye (Doğu) Türkçesiyle yazılmıştır.
- 15. yüzyılda Kutadgu Bilig‘in 4. satırında Arap alfabesiyle besmele yazmaktadır.
- Kutadgu Bilig’in üç nüshası bulunmuştur. Viyana, Mısır ve Fergana nüshaları olarak anılırlar.
- Dili sadedir. Türkçe olmayan sözcük sayısı azdır.
- Aruz ölçüsüyle ve beyit nazım birimiyle yazılmıştır. İçerisinde hece ile yazılmış dörtlüklerde vardır.
- Mesnevi nazım biçimindedir.(aruzla yazılmış ilk mesnevi)
- Alegorik (simgesel – sembol) tarzda yazılmıştır.
- Tür yönünden bir siyasetname örneği sayılır.
- Eser Türk – İslam sentezi halindedir.
- Kişilere ve topluma ahlak öğütleri verir, (didaktik)
- Yazarın asıl amacı devlet ve toplum yönetiminin nasıl olması gerektiğini anlatmaktır.
- Eserin temeli dört kavram üzerine kurulmuş: bunlar kişileştirilerek eserin dört kahramanı ortaya çıkartılmıştır.
Kün-Togdı (hükümdar): “koni törü” (adalet)
Ay-Toldı (vezir): “kut” (mutluluk)
Ögdülmiş (vezirin oğlu): “ukuş” (akıl)
Odgurmış (vezirin kardeşi): akıbet (hayatın sonu)
Bu dört kişi arasında geçen konuşmalarda; birey, toplum ve devlet hayatının düzenlenebilmesi için gerekli olan görgü, bilgi ve erdemlerin neler olduğu ve bunların nasıl elde edilip kullanılacağı anlatılır. Böylelikle, ideal olan devlet ve toplum yapısı belirlenmek istenir.
