Sosyal Gösterge Nedir, Özellikleri, Çeşitleri

SOSYAL GÖSTERGE

Dil dışı göstergelerden “sosyal gösterge” içinde “belirtke, görüntüsel gösterge (ikon)ve simge” yer alır.

1.   Belirtke: Gösteren ile gösterilen arasındaki ilişki uzlaşımsal ya da saymacıdır, yani nedensizdir.

Örnek: Mors alfabesi, trafik ışıkları, demiryolu işaretleri, siren sesi, alarm, tehlike işareti, semafor (Gemiler arası ya da geminin kıyıyla haberleşmesini sağlayan araç ve işaretler.)

 

2.   Görüntüsel gösterge (ikon): Dış gerçekle bir benzerlik ilişkisi kurar.

Örnek: Resimler, şemalar, resimli romanlar, bir kâğıda çizilen güvencin resmi, fotoğraf, portre, geometrik bir çizgiyi canlardıran bir çizgi (A , □)

 

3.   Sîmge: Gösteren ile gösterilen arasında uzlaşımsal, saymaca, nedensiz bir ilişki vardır. Simge sürekliliği korur, soyutu canlandırır.

 

Örnek: Hukukta adaleti simgeleyen “terazi”, aşkı sevgiyi simgeleyen “kalp resmi”, yas tutmayı simgeleyen “si­yah renk”, zamanı simgeleyen “kum saati”, Birleşmiş Milletler binasında barışı simgeleyen “güvercin resmi”, doğal dillerdeki “sözcükler” uzlaşmaya dayalı bir simgedir.

 

Bağlam: İletişimde bulunması gereken öğeler bütünü, bağlamı meydana getirir. Bir dil birimini çevreleyen, ondan önce veya sonra gelerek birçok durumda söz konusu birimi etkileyen, onun anlamını, değerini belirleyen birim veya birimler bütününe bağlam (context) denir. Bütün sözcüğüyle anlatılmak istenen, bir sözcüğün diğer sözcükle kurduğu “anlamsal ilişki” bir cümlenin kendisinden önceki veya sonraki cümleyle kurduğu anlam birliği (dil içi bağlam) veya sözcüğün dile getirildiği ortamdır (dil dışı bağlam). Göstergenin (sözcük) anlamını aydın­latan bu bütün, bağlamdır. Göstergelerin cümlede bulundukları yere göre ya da ortama göre farklı anlamlar kazanmalarına bağlam anlamı denir.

• Ormanda ateş yakmak doğru değildir. (Bağlam anlamı)

• Çocuk, kötü insanlarla arkadaş olup kendini ateşe attı. (Bağlam anlamı)

• Çocuk çok üşütmüş, ateşi yükseldi. (Bağlam anlamı)