Farklı yerlerde bulunan kişi veya kurumlar arasında özel ya da resmi iletişimi sağlayan yazı türüdür.

Mektuplar kendi arasında özel, resmi (dilekçe), iş, edebi olmak üzere çeşitlere ayrılır.

Mektubun edebi tür olarak gelişimi, Latin edebiyatına dayanmaktadır.

Voltaire, Rousseau bu türü çok kullanmıştır.

J. Rousseau’nun Nouvelle Helsise, Goethe’nin Genç Werther’in Istırapları, Balzac’ın Vadideki Zambak adlı eseri buna örnektir.

Tanzimat‘tan sonra ilk ilgi çekici mektuplar Akif Paşa‘ya aittir.

Nurullah Ataç‘ın Okuruma Mektuplar isimli eseri mektuplardan oluşan bir deneme kitabıdır.

Edebi nitelik taşıyan özel mektup:

Belli bir konuya bağlı kalmadan bütün hayatı içine alabilen bir anlatım aracıdır.

Gönderenin iç dünyasından veya çevresinden seçilen haberler, çeşitli gözlemler mektubun konusu olabilir.

NOT 

Edebiyatımızdaki ilk edebi mektup Fuzuli‘nin yazdığı Şikayetname’dir.

• Temel anlamıyla mektup; haber vermek, sormak, istemek veya duyguları bildirmek için birine çoğunlukla pos­ta yoluyla gönderilen metindir.
• Bir yazın türü olarak mektup, kişinin iç dünyası yansıtması ve düşüncelerini paylaşması bakımından önemlidir.
• Mektup, yazılış amacına göre türlere ayrılır:

a. Özel Mektup

• İnsanların, çeşitli konulardaki duygu ve düşüncelerini paylaşmak amacıyla yakınlarına (akraba, eş, dost, arka­daş) yazdıkları mektuplardır.
• Özel mektuplarda gizlilik esastır, bu mektup türü sadece yazanla okuyanı ilgilendirir.
• Özel mektuplar sade bir dil ve içten bir anlatımla kaleme alınır.

b. Edebî Mektup

• Sanatçıların herhangi bir konudaki duygu ve düşüncelerini açıkladıkları, savundukları mektuplardır. Edebî mek­tuplar da özel mektuplar gibi bir kişiye yazılır (Bu kişi de genelde sanatçıdır.) ancak asıl amaç bu duygu ve dü­şünceleri herkese duyurmaktır.
• Edebî mektuplardan; yazıldığı dönemin sanat ve edebiyat olayları ve tartışmaları hakkında bilgi edinmek müm­kündür.

c. İş Mektubu

• Bir iş gereği ticari kurum ya da kişilere yazılan mektuplardır. Bu mektuplarda işle ilgili konular dile getirilir.

ç. Resmî Mektup

• Devletin farklı kurumlarının kendi aralarında ya da kişi ve kurumlarla yazışmaları gerektiğinde kullanılan mek­tuplardır.

d. Açık Mektup

Herhangi bir kişiye gönderilmeyip basın yoluyla açıklanan mektuplardır.

Edebiyatımızdaki önemli mektuplar: Namık Kemal (Namık Kemal’in Hususi Mektupları), Abdülhak Hamit Tarhan (Mektuplar), Ahmet Mithat Efendi – Muallim Naci (Muhaberat ve Muhaverat), Ziya Gökalp (Limni ve Malta Mektupları), Halikarnas Balıkçısı (Mektuplarıyla Halikarnas Balıkçısı), Nazım Hikmet (Kemal Tahir’e Mapusaneden Mektuplar), Ahmet Hamdi Tanpınar (Mektuplar), Cahit Sıtkı Tarancı (Ziya’ya Mektuplar), Nurullah Ataç (Okuruma Mektuplar)…

Tanzimat Dönemi sanatçılarının çeşitli nedenlerle (elçilik görevi, sürgün hayatı vb. ) yurt dışında yaşamaları “‘mek­tup” turunun bu donemde önem kazanmasını sağlamıştır.

Tanzimat Dönemindeki önemli mektuplar şunlardır: Ahmet Mithat Efendi ve Muallim Naci “Muhaberat ve Mu­haverat (Haberleşme ve Konuşmalar)”, Abdülhak Hamit Tarhan “Mektuplar”, Namık Kemal “Namık Ke­mal’in Hususi Mektupları”