Yazarın okuyucularına bir konuyu inandırmak için kişi, eşya, eser ya da bir yerle ilgili olarak yaptığı incelemeleri, fotoğraflarla süsleyerek, kendi görüşlerini de katarak yazdığı gazete ve dergi yazılarına rö­portaj denir.

Röportaj türünün belirleyici özellikleri:

Düşünsel planla yazılır.

İşlenen konu; toplumsal, sanatsal olay ya da olgu olmalıdır.

Yazar anlattıklarının doğruluğunu; konuşma, bilgi toplama ve fo­toğraflarla desteklemeli, anlattıklarını bir mantık çerçevesine oturtabilmelidir. Her anlattığı, önceki anlattıklarıyla çelişmemelidir.

Röportaj yazarı; açıklayıcı anlatım, öyküleyici anlatım, betimleyici an­latım ve tartışmalı anlatım gibi bütün anlatım yollarından yararlanır.

Okuyucuya konunun önemini kavratabilmek için örnekleme, karşı­laştırma, tanık gösterme gibi nesnel verilerden de yararlanmalıdır. Röportaj yazıları zamanla tarihsel belge olabilir

Fotoğraf ya da belge kullanılabilir.

Röportaj, başlangıçta “sorular” ve “yanıtlardan oluşan “mülakattan farklı değildi.

Röportaj, gerçekleri, öznel yaşantılarla harmanlar.

Röportajlar genellikle birinci tekil şahsın ağzından yazılır.

Basınımızda röportaj türünde başlıca yapıtlar veren gazeteci ve edebiyatçılar:

Ruşen Eşref Ünaydın, Hikmet Feridun Es, Abdi İpekçi, Nurullah Berk, Fikret Otyam, Necmi Onur, Dursun Akçam, Yaşar Kemal, Hikmet Çetinkaya

NOT

Ziya Paşa‘nın Rüya isimli eseri edebiyatımızdaki ilk röportaj ve mülakat örneğidir. Mülakat sınırları içerisinde Ruşen Eşref Ünaydın’ın kaleme aldığı Diyorlar ki eseri ile Anafartalar Kuman­danı Musatafa Kemal İle Mülakat eseri röportajın önemli örnek­leri arasında yer alır.

Bir doğrunun, bir gerçeğin; araştırmanın, inceleme, gezip görme ya da soruşturma yoluyla yansıtıldığı ya­zı türüdür. Dergi ve gazete yazısıdır.

Röportaj çok yönlü, çok boyutlu bir yazı niteliği taşır. Öyküsel bir anlatımdan yararlanılır. Röportajda okuyu­cu yaşamın içine çekilir, röportajın yansıttığı doğrular­la, gerçeklerle yüz yüze getirilir. Yazar, anlattıklarına okurlarını inandırmak için kişi, eşya, eser ya da yer ile ilgili yaptığı incelemeleri fotoğraflarla süsler. Röportaj yazarı, önce konuyu iyice öğrenir, konuyla ilgili gerek­li incelemeler yapar, belgeler toplar ve yazısında bun­lardan yararlanır. Yazının sonuna kendi izlenimlerini ve düşüncelerini de ekler. Bu yüzden röportajda öznellik hâkimdir.

Olaylar, birinci tekil kişi ağzından anlatılır.

Okuru yaşamla, yaşamın özüyle karşı karşıya getirme röportajların belirleyici bir niteliğidir. Bu yönüyle röpor­taj ne bir roman, ne bir öykü ne de bir oyundur. Gaze­teciliğin önemli bir dalıdır. Bilgiyi, haberi, gerçeği açık, yalın, çarpıcı bir dille okura ileten bir yazı türüdür.

Röportaj, gazeteciliğin ve televizyonculuğun gelişme­si ile ortaya çıkmıştır. Gazetecilerin yoğun olarak yarar­landığı bir türdür.

Dünya edebiyatında; Jack London, Hemingway röpor­taj örneği vermiş sanatçılardır. Türk edebiyatında özel­likle Yaşar Kemal, röportaj türünde önemli örnekler vermiştir. Ayrıca Fikret Otyam, Mete Akyol, Dursun Ak­çam da röportaj örneği vermiş yazarlardır.

Röportaj, gazete ve dergilerde (günümüzde televizyon ve radyolarda, in­ternet ortamında) yayımlanan öğretici boyutlu yazılardır. 

RÖPORTAJIN ÖZELLİKLERİ

1.   Bir olayı, bir durumu, bir doğruyu ya da gerçeği, araştırma, inceleme, gezip görme yoluyla ya da soruşturma yöntemiyle yansıtır.

2.   Röportajda bütün anlatım biçimlerinden (açıklama, tartışma, öyküleme, betimleme) yararlanılır.

3.   Sanatsal nitelik taşımasıyla birlikte gezip görmeye, inceleme ve araştırmaya da dayanır.

4.   Röportaj, tek bir yazıdan oluşabileceği gibi, aynı konuda yazılmış bir yazı dizisi biçiminde de olabilir.

5.   Röportaj yazarı, ele aldığı konuya göre fotoğraf, resim, bilimsel araştırma sonuçları, istatistiki veriler, edebiyattaki diğer anlatım türlerinden gerekirse yararlanabilir. Bu, yazarın inandırıcılığını artırır. Yazarın bu yöntemlere yönelmesi sa­dece doğruyu, gerçeği yansıtmakla kalmaz, bunların ardında yatan nedenleri de okura sunar.

6.   Öğretici  metinler içinde değerlendirilir.

7.   Anlatma ve yansıtma özelliklerinden dolayı öteki öğretici metinlere oranla da etkili ve zengindir. Bu da röportajın okunmasını kolaylaştırır.

8.   Röportaj yazılarında, yazının ilgi çekici bir nitelik taşıması gerekir.

9.   İyi bir röportaj, uzun araştırma ve çalışmalardan sonra oluşturulabilir.

10. Röportaj, gazeteciliğin gelişimiyle aynı oranda gelişen bir türdür. Yazının görsellikle ve iletişim-ulaşım olanaklarıy­la zenginleşmesi, bu türü daha da geliştirmektedir.

11. Gerçek, yalın bir dille anlatılır.

12. Okuru sıkmamak, röportajın temel amaçlarından biridir.

13. Röportajda yaşatarak öğretme amacı vardır. Bu nedenle röportaj yazarı öykü ve roman tekniğinden yararlanabilir.