BETİMLEYİCİ ANLATIM
- Varlıkların niteleyici özellikleriyle anlatıldığı, başka bir deyişle resmedildiği yazılarda kullanılır.
- Kişilerin iç dünyasını anlatan betimlemelere “ruhsal portre” denir.
- Kişilerin dış görünüşünü anlatan betimlemelere “fiziksel portre” denir.
- Daha çok; roman, hikâye, tiyatro, gezi yazısı, şiir gibi türlerde kullanılır.
İzlenimsel Betimleme
- İzlenimleri aktarmak amacıyla yazılır.
- Değişik duyulara seslenen özel ayrıntılar üzerinde durulur.
- Ayrıntılar öznel olarak verilir.
- Sanatsal bir amaç gözetilir.
- Dil, “şiirsel (sanatsal) işlev”de kullanılır.
Açıklayıcı Betimleme
- Bilgi vermek amacıyla yazılır.
- Ayrıntılar nesnel olarak verilir.
- Anlatıma kişisel duygu ve düşünceler katılmaz.
- Dil, “göndergesel işlev”de kullanılır.
İzlenimsel Betimleme
Kulübenin ardında iki katlı, yaşlı bir bina vardır. Bir bırakılmışlık duygusu taşır, lodosun eskittiği yüzünde camlarda yağmur izi… Gençliğine doyamamıştır. Alt katında kimi işlemez dükkânlar, üst katında ise küçük bir sahil lokantası… Sanki dekorunu ve yemeklerini yıllardır hiç değiştirmemiş bir sahil lokantası… Bu meydandaki her bina, her yol, her ayrıntı denize göre konum almış gibidir; denizle yüzleşir durur.
Açıklayıcı Betimleme
Akdeniz Bölgesi’nin çatısını Toros Dağları oluşturun Dağlar bazı yerlerde denize çok sokulur; kayalık ve az girintili çıkıntılı bir kıyı üzerinde dikine inerler. Bazı yerlerde ise kıyı çizgisi ile dağ sınırları arasına Adana Ovası gibi geniş düzlükler girer. Bu bölge özelliğini kendine komşu olan ılık denizden alır. Fakat denizin etkisi yüzey şekillerine ve yükseltiye göre değişir.
