Tekke Edebiyatı Nazım Şekilleri Nelerdir?

Tekke ve Tasavvuf Edebiyatı Nazım Şekilleri

İlahi: Kullanımı çok yaygındır. Hece ölçüsüyle söylenir. Bu şiirlerde tasavvuf anlayışı, Allah sevgisi, Allah’a ulaşma yolunda ideal insan (insan-ı kâmil) ol­ma çabası, fânilik, nefsin öldürülmesi gibi konular işlenir. Edebiyatımızdaki en büyük temsilcisi Yunus Emre‘dir.

Nefes: Bektaşi şairlerin söyledikleri tasavvufi şiirlerdir. Genellikle tasavvufta­ki vahdet-i vücut düşüncesi anlatılır. Bunun yanında Hz. Muhammed (sav) ve Hz. Ali için övgüler de söylenir. Pir Sultan Abdal, bu türün başarılı örnek­lerini vermiştir.

Nutuk: Pirlerin ve mürşitlerin, tarikata yeni giren müritleri bilgilendirmek, ta­rikat derecelerini ve adabını öğretmek amacıyla söylenen didaktik şiirlerdir.

Devriye: Evrendeki canlı cansız her şeyin Allah’tan geldiğini ve yine ona dö­neceğini ifade eden, tasavvuftaki “devir prensibi“ni yansıtan şiirlerdir. Devir prensibine göre vakti gelen ruh maddi aleme iner. Önce cansız varlıklara, sonra bitkilere, hayvana, insana en sonra da insan-ı kamile geçer. Oradan da Allah’a döner.

Sathiye: İnançlardan alaylı bir dille söz eder gibi yazılan şiirlerdir. Görünüş­te saçma sanılan bu şiirlerin, yorumlandığında tasavvufla ilgili değişik konu­ları işlediği anlaşılır. Kaygusuz Abdal, bu türün başarılı örneklerini vermiştir.

İLAHİ
Yunus Emre

Dağlar ile, taşlar ile,
Çağırayım Mevlâm seni.
Seherlerde kuşlar ile,
Çağırayım Mevlâm seni.

 

Su dibinde mahi ile,
Sahralarda ahu ile,
Abdal olup yahu ile,
Çağırayım Mevlâm seni.

 

Gökyüzünde İsa ile,
Tur dağında Musa ile,
Elimdeki asa ile,
Çağırayım Mevlâm seni.

 

Yunus okur diller ile,
O kumru bülbüller ile,
Hakk’ı seven kullar ile,
Çağırayım Mevlâm seni. 

NEFES
Pir Sultan Abdal

Ey erenler çün bu sırrı dinledim,
Huzur-ı mürşide vardım bu gece.
Hakikat sırrını andan anladım,
Evliya merdanın gördüm bu gece.

 

Mürşidim Muhammet buldum yolumu,
Rehberim Ali’dir verdim elimi,
Tiğbend ile bağladılar belimi,
Erenler sırrına erdim bu gece

Andelip misali avaz ederek,
Kati sema üzre pervaz ederek,
Yedi aza ile niyaz ederek,
Ayn-ı cem güllerin derdim bu gece.

 

Pir Sultan’ım Hakk’a niyaz ederim,
Erenler rahına doğru giderim,
Küll-i varım Hakk’a teslim ederim,
Hakk’ın cemalini gördüm bu gece