Yapılarına Göre Zarflar (Basit – Türemiş- Birleşik Zarflar)
BASİT ZARFLAR
Yapım eki almamış, kök durumunda olan veya başka bir sözcükle birleşmemiş zarflardır.
Yine çok güzel görünüyorsun.
Gidenler hemen geri döndü.
Bari sen söyleme bu sözleri.
TÜREMİŞ ZARFLAR
Eylem ya da ad köklerinden yapım eki alarak türetilmiş zarflardır.
Durmadan konuşman herkesi sıktı.
dur – madan
Sabahleyin bu ödevi yapabilmek için uğraştım.
sabah – leyin
Soruya balıklama atladın yine.
balık – la – ma
BİRLEŞİK ZARFLAR
Birden çok sözcükten oluşan ve anlamca tek kavramı karşılayan zarflardır.
Niçin gelmediğimi öğrenmek istemiş. (ne için)
Varsayalım yollar kapandı, eve nasıl gideceksiniz? (var sayalım) (ne asıl)
Yağmur birdenbire bastırdı. (birden bire)
ÖBEKLEŞMİŞ ZARFLAR
İkilemeler, sıfat tamlamaları, ad tamlamaları, edat öbekleri biçiminde yani söz öbeği biçiminde kurulmuş zarflardır.
Aşağı yukarı bir haftadır onu görmüyorum. (ikileme) (sıfat tamlaması)
Salı günü Türkçe dersinden sınavımız var. (ad tamlaması)
Sabaha kadar üst kattaki bebek ağladı. (edat öbeği)
Örnek
I. Hayata, senin gibi pespembe bakıyordu.
II.Gelirim ben de ara sıra bu yeşilliğe.
III. Yemeği sevmesine karşın, bugün yemedi.
IV.Biraz tanıyorum ama iyice bir insana benziyor.
V. Bu fırtınalı, yağmurlu gecede iyi uyuyamadım.
Numaralandırılmış cümlelerde kullanılan zarflar yapıları bakımından eşleştirildiğinde hangisi dışarıda kalır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Çözüm
I “pespembe” durum zarfı basit yapılıdır. Önsesli pekiştirme olması bu durumu değiştirmez. Çünkü sözcük aslında “pembe”dir ve “pembe” de basittir.
II “ara sıra” yineleme anlamlı durum zarfı öbekleşmiş zarftır.
III “bugün” zaman zarfı “bu+gün” biçiminde birleşik yapılıdır.
IV “biraz” ölçü zarfı “bir+az” biçiminde birleşik yapılıdır.
V “iyi” durum zarfı basit yapılıdır.
Bu durumda, “I ve V”te basit yapılı zarflar, “III ve IV”te birleşik yapılı zarflar olarak eşleştirilebilmektedir. Ancak “II” eşleştirmede dışarıda kalmaktadır.
