9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı – 1. Ünite – Dilin Kullanımından Doğan Türleri-Online Test-2

Aşağıdakilerden hangisi konuşma dilinin özellikle­rinden değildir?

A)Günlük hayatta kullanılan, vurgular ve ses tonuna bağlı olarak değişiklik gösteren canlı bir dildir.

B)Sözlü kültür olarak yazı dilini besleyen ve zengin­leştiren önemli bir kaynaktır.

C)Aynı coğrafyada söyleyiş farklılıklarına bağlı olarak ağızlar ortaya çıkmıştır.

D)Her ne amaçla olursa olsun yazı dilinde kullanılmaz.

E)Belirli kuralları olmadığından bu dilde anlatım bozukluğuna sıkça rastlanır.

Aşağıdakilerden hangisi konuşma ve yazı dilinin farklılıklarından değildir?

A)Konuşma dili geçici, yazı dili kalıcıdır.

B)Konuşma dili yazı diline bağlı olarak yazı dilinden sonra gelişir.

C)Konuşma dili doğaldır, yazı dili ise kuralcı bir dildir.

D)Konuşma dili günlük konuşmalarda, yazı dili ise edebî metinlerde kullanılır.

E)Konuşma dili bölgeden bölgeye değişiklik göstere­bilir, yazı dili ise göstermez.

Türkiye Türkçesinin yazı dili olarak İstanbul ağzının belirlenmiş olmasında en önemli etken aşağıdakilerden hangisidir?

A)Ülkemizin en kalabalık şehrinin İstanbul olması

B)Kentin iki kıtayı birleştiren bir konuma sahip olması

C)İstanbul’un geçmişten bugüne bilim, kültür ve sanat merkezi olması

D)Ulusal yayın kuruluşlarının merkezinin İstanbul’da bulunması

E)Önemli bilim ve siyaset insanlarının İstanbul’da dünyaya gelmiş olması

I. Ağız, bir ülkenin çeşitli bölge ve kentlerindeki konuşma dilinde görülen söyleyiş farklılıklarıdır.

II. Argo; anlam değişiminin güçlü olduğu, nükteli, etkili bir dildir ve zamanla ortak dilin söz varlığına girer.

III. Şive; bir dilin bilinmeyen dönemlerinde kendin­den ayrıldığı, ses ve biçim farklılıklarının olduğu kollarıdır.

IV. Jargon; bir grup arasında dayanışma ve çıkar bir­liğini sürdürme, bir meslek sırrını koruma amacıyla oluşturulur.

V. Türk dilinden bilinmeyen bir dönemde ayrılan Yakutça ve Çuvaşça, iki ayrı lehçedir.

Dil terimleriyle ilgili yukarıdaki numaralanmış bilgi­lerden hangisi yanlıştır?

A)I     B) II     C) III     D) IV     E) V

Yazı dili ve konuşma diliyle ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A)Bir ülkede bir yazı dili varken birden fazla konuşma dili vardır.

B)Konuşma dilinde kelime hâzinesi daha zenginken yazı dilinde sınırlıdır.

C)Yazı dilinin kuralları varken konuşma dilinin kuralla­rı yoktur.

D)Yazı dilinin kullanım sahası, konuşma diline göre daha geniştir.

E)Konuşma dili günlük hayatta farklılık gösterirken yazı dili göstermez.

--- bir dilin metinlerle izlenebilen dönemlerinde ken­dinden ayrılan bazı ses ve biçim farklılıkları olmakla birlikte bu farklılıkların anlaşılabileceği kollardır.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi uygundur?

A)Ağız

B)Konuşma dili

C)Argo

D)Lehçe

E)Şive

Aşağıdakilerden hangisi yazı dilinin özelliklerinden değildir?

A)Tutucu değildir, kuralları zamana ve mekâna göre değişir.

B)Eserlerle kültürü, geçmişten bugüne taşıma özelliği gösterir.

C)Konuşulan dilin lehçe ya da ağızlarından biri esas alınarak oluşturulur.

D)Lehçe ve ağızların zenginliklerinden faydalandığı gibi onları ortak bir kaynaktan besler.

E)Ulusal birliğin oluşmasında ve o ulusun gelişmesin­de önemli bir faktördür.

I.“Nasısın, eyi misin? İnşallah eyisündü?”

II.“Yolda aynasızlar varmış, dikkat et!”

III.“Doktor Bey, hasta ex oldu!”

IV.“Seni yahşi sevirem Azerbaycan”

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerde aşağıdakilerden hangisinin örneği yoktur?

A) Şive

B) Ağız

C) Jargon

D) Lehçe

E) Argo

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “Doğru (D), Yanlış (Y)” şeklinde değerlendirilirken bir yanlışlık yapıl­mıştır?

A)Çuvaşça ve Yakutça, Türk dilinin iki lehçesidir. (Y)

B)“Dün bizim mahalledeki eski kodesin yanında bizim çakallardan biri ile laflıyorduk. Birden zırtapozun biri hadi ikileyin demez mi?” cümlesinde argo kelimeler kullanılmıştır. (D)

C)Türkiye’deki Türklerin “yol”, Kazak Türklerinin “jol” Kırgız Türklerinin “col” demesi bir lehçe örneğidir. (Y)

D)Türkiye Türkçesinde İstanbul ağzı esas alınmıştır. (D)

E)“Yaylanun çimenuni topladuk elek elek.” cümlesin­de ağız özellikleri görülmektedir. (D)

Eski neslin konuşurken kullandığı sözcüklerin birço­ğunu bugünün gençleri anlamıyor. Demek ki onların konuşma dilinde bu sözcükler yer almamış. Şu hâlde konuşma dili kavramını bir yana bırakarak dili sade­leştirmede ölçü olarak halk dilini kabul etmemiz daha doğru olur. Gerçi halk dili derken neyi kastettiğimiz sorulabilir. İstanbullu bir esnafla, Kastamonulu bir köy­lünün konuşması arasında elbette fark vardır.

Aşağıdaki kavramlardan hangisi bu metinde anlatı­lanlarla ilişkilendirilebilir?

A) Ağız

B) Şive

C) Lehçe

D) Jargon

E) Argo

Aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca fark­lılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine özgü konuşma diline “ağız” denir.

Buna göre aşağıdaki dizelerin hangisinde ağız örneği olabilecek kelimelere yer verilmiştir?

A)Girdiğim bütün savaşları kazandım sevginle

Önüme çıkan harami dağları aştım sevginle

B)Yâr deyince kalem elden düşüyor

Gözlerim görmüyor aklım şaşıyor

C)Gençliğin hasret yer sevda göçünde

Bilmez misin, dört mevsimin üçünde

D)Seni, yaz günleri topraktan tüten buğu

O bir anlık, bir solukluk yağmurlardan sonra

E)Aney, canım aney, kurban aney

Hani sen elinde sıtıl, suya gidersin

Konuşma dili, çeşitli coğrafi bölgelere göre farklılaşabilir. Dilin bu şekilde bölünmesi o dilin ağız, şive ve lehçelerini meydana getirir. Ağız, aynı bölge veya ülke içindeki konuşma farklılıklarıdır. Çankırı ağzı (I), Urfa ağzı (II) gibi. Şive  ise bir dilin bilinen tarihî dönemleri içinde kendinden ayrıl­mış kollarıdır. Yakut şivesi,(III)  Azeri şivesi (Iv) gibi. Bir dilin bilin­ilmeyen zamanlarda ayrılmış, büyük değişikliklere uğ­ramış kollarına da lehçe denir. Türkmen lehçesi (V) gibi.

Bu parçadaki bilgi yanlışı numaralanmış kelimele­rin hangilerinin yer değiştirmesiyle düzeltilebilir?

A) I ve II

B) I ve V

C) II ve IV

D) III ve V

E) IV ve V