Türkiye'de büyük kentlerin dillerinin incelenmesi, bugün konuşulan Türkçenin kullanımı açısından karşımıza çok değişik olgular çıkaracaktır. Çünkü kentlerin toplumsal yapılarında büyük değişiklikler olmuştur. Günümüzde Anadolu ağızlarının kendi­lerine özgü nitelikleri bütünüyle korudukları söylenemeyeceği gibi, İstanbul'da konuşulan Türkçenin de artık saf bir İstanbul ağzı olduğu söylenemez. Tam tersine Türkçenin kullanımında öteden beri temel alınan bu ağzı konuşanların sayısı, yok denecek ölçüde azalmıştır. İstanbul ağzı gibi, bugün konuşulan Türkçe de bölgesel kullanımların sızması sonucunda birtakım deği­şikliklere uğramıştır.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

(ÖSS 1997)

Denemenin, büyük savlar içermeyen bir tür olduğunu düşünüyorum. Duyguya, sezgiye, birikime, akla dayanan demokratik bir tartışma or­tamı yaratır deneme. Denemelerde söylenenlerin, bilimsel yapıtlarda olduğu gibi deneylerle, bulgularla kanıtlanmış olması da gerekmiyor. Deneme, yazmadan edilemeyen anlardaki iç dökmelerdir bir bakıma.

Bu parçada denemeyle ilgili olarak aşağıdaki­lerden hangisine değinilmemiştir?

(ÖSS 1997)

Bir kuruluşun açtığı roman yarışmasında jüri üye­siydim. Dosyalar dolusu yarışma metniyle boğuşuyordum. Acemice yazılmış, özelliksiz metinlerdi bunların çoğu. İlk romanıyla ünlü bir yazar oluvermenin düşleri gizliydi bu dosyalarda. Bunları değerlendirirken bir dosya özellikle dikka­timi çekti. Zevkle okumaya başladım. Ötekilerden çok farklı bir yapısı vardı. Çağdaş edebiyatı tanıyan, dile egemen bir yazarın ürünüydü bu dosya.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

(ÖSS 1997)

Yazılarında, özü dikkate alan bir sadelik vardır. Gereksiz betimlemelerden kaçınan yoğun bir an­latım, ilk bakışta göze çarpar. Anlatımında, üstün gözlem yeteneğinin ve matematikselliğin hemen farkına varırsınız. Öyle ki cümlelerini oluşturan sözcükler ne bir eksik ne bir fazladır. Bu özellikler­ine bir de yazdıklarının okuyucuda uyandırdığı güven duygusunu ekleyebiliriz.

Bu parçada, sözü edilen yazarla İlgili olarak aşağıdakilerden hangisine yer verilmemiştir?

(ÖSS 1991)

(I) Bir sanatçı önce kullanacağı malzemeyi seçer. (II) Sonra da bu malzemedeki estetik dışı öğeleri ayıklar. (III) O da tasarladıklarını dil aracılığıyla kısa ve öz olarak anlatır. (IV) Şairin malzemesi de dildir. (V) Örneğin, bir yontucu, mermeri fazlalıklarından arındırarak yapıtını ortaya çıkarır.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı bir bütün oluşturabilmek için, cümlelerden hangileri yer değiştirmelidir?

(ÖSS 1997)

(l)Bu kitap, sanat yaşamımın değişik dönemlerin­den seçilmiş ürünlerden oluşuyor. (II) Ağırlık, 1970'lerden önce yazdığım şiirlerde. (III) Son beş yılda dergilerde birçok şiir yayımladım, ancak bu şiirleri kitaba almadım. (IV) Anılarımda da belirt­tiğim gibi, bunlar kendimle uzun bir hesaplaş­madan sonra oluşan şiirler. (V) Dolayısıyla beni bütün yönlerimle okurlarıma tanıtacaktır.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

(ÖSS 1997)

Tarihin belli bir dönemini yansıtmak isteyen romancı, bu konuda kendini özgür sayabilir. Ancak, amacı kendini ustaca gizleyen bir gülmece romanı yazmak değilse, yorum gerektirmeyecek ölçüde kesin verilerden yarar­lanmalıdır. Bu verileri çarpıtmaktan, örneğin kronolojiyi tersine çevirmekten özenle kaçınmak zorundadır. Bil­erek ya da bilmeyerek bu zorunluluğa yan çizmek, bir bakıma bindiği dalı kesmekten başka bir şey değildir.

Bu parçaya göre romanda aşağıdakilerden hangisi "bindiği dalı kesmek" anlamına gelmek­tedir?

(ÖSS 1996)

İlk olarak 1885 yılında yayımlanan bu kitap, yayımlandığı dönemin yasaklarından birine karşı çıkan, döneminin özellikleri açısından değer­lendirildiğinde her bakımdan modern bir roman. Böylesine olgun ve şaşırtıcı bir romanın yüz yıl önce yazılıp yayımlanmış olması, romanımız açısından önemli bir gelişme, Ayrıca romanın daha önemli bir özelliği var; çok rahat ve kolay okunabilirliği. Sanki bugün yazılmış gibi —.

Düşüncenin akışına göre, parçanın son cüm­lesi aşağıdakilerden hangisiyle tamamla­nabilir?

(ÖSS 1997)

Kitaplarımın hemen her yeni basımında değişik­likler yaparım. Kimi öykülerimi atarım kitaplarım­dan. Kimilerinin bazı yerlerini değiştirir, kimilerini de yeniden yazarım. Bu işler de ister istemez çok zamanımı alıyor. Düzeltmeye zaman bula­madığım için on on beş yıldır yeni basımlarını yapamadığım kitaplarım var. Son yıllarda az sayıda kitap yayımlamamın bir nedeni de bu.

Bu parçada, sözü edilen sanatçı ve kitaplarıyla ilgili olarak aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yoktur?

(ÖSS 1996)

Bize bir gün bile: "Yerdeki kağıtları toplayın, yere çöp atmayın." demedi. Bir gün olsun, yere çöp atanı -görmüşse bile- azarlamadı. Yalnız her te­neffüste, okula yeni girenlerin şaşkın bakışları arasında yerdeki çöpleri, kağıtları toplardı. Bizler de o gün bugündür yere minicik bir kağıt parçasını bile atamaz olduk; korkudan değil saygıdandı bu.

Bu parçada sözü edilen öğretmenin belirleyici özelliği, aşağıdakilerden hangisidir?

(ÖSS 1991)