GEZİ YAZISI (SEYAHATNAME)

Tanımı: Bir kişinin gezip gördüğü yerlerden edindiği izlenimleri, bilgileri aktardığı yazılara gezi yazısı denir.

Özellikleri:

• Gezi yazıları, insanoğlunun yaşadığı yerlerin dışındaki yerleri görme merakından doğmuştur.
• Eskiden geziye çıkmayı uğraş edinmiş kimselere gezgin (seyyah), gezi yazılarına da seyahatname adı verilirdi.
• Gezi yazılarında amaç; yurt içinde ya da yurt dışında gezilip görülen yerlere ilişkin bilgi vermek, o yerlerin güzelliklerini, görülmeye değer yanlarını, insanların yaşayış biçimlerini tanıtmaktır. Gezi yazılarını okuyan kimseler anlatılan yerler hakkında bilgi sahibi olur.
• Gezi yazıları; tarih, coğrafya, toplum bilimi, hukuk, folklor için de bilgi kaynağıdır.
• Gezi yazılarında anlatılanlar hayal ürünü değil, gerçektir. Gezilip görülen yerler gerçekte olduğu gibi anlatılır.
• Yabancı terimler ve kavramlar açıklanarak akıcı, anlaşılır bir dil kullanılmalıdır.
• Okuyucunun kolay bilgi edinmesi için karşılaştırmalar yapılır.
• Gezi yazısında, okuyucu için sıradan olanların ilgi çekici olanlara yer verilmelidir.
• Gezi yazısı kaleme alacak olan kişinin halkın yaşayışını, gelenek ve göreneklerini, doğa güzelliklerini, anlatabilmesi için çok iyi gözlem yapması gerekir.
• Yazarın seçiciliği önemlidir.
• Görülen yerin kültür, tabiat zenginlikleri, tarihî özellikleri ve yaşama biçimi hakkında okuyucuya bilgi verilir.
• Gezi yazılarında tanımlama, betimleme ve açıklamadan yararlanılır.
• Türk edebiyatında ilk örneğini 16. Yüzyılda Miratü’l Memalik adlı eseriyle Seydi Ali Reis vermiştir. Ancak en güzel örneği 17. yüzyılda Evliya Çelebi (Seyahatname) tarafından yazılmıştır.