Halk Hikâyelerinin İçerik ve Şekil Özellikleri Nelerdir?

Halk Hikâyelerinin Şekil Özellikleri
Nazım-nesir karışımı bir yapıya sahiptir.

  • Sözlü örneklerinde sade ve anlaşılır bir dil kullanılırken yazma nüshalarında dil işlenerek ağırlaştırılır.
  • Sözlü örneklerde, yazılı nüshalara göre şiirler daha az ve daha kısadır.
  • Masal, efsane, fıkra, dua, beddua, atasözü, deyim gibi sözlü kültür ortamın­da oluşturulan diğer türlerden örnekler barındırır.
  • Sanatsal şekilde oluşturulmuştur. Bu nedenle tasvirlere, şiirlere, kalıplaşmış ifadelere yer verir.

Halk Hikâyelerinin İçerik Özellikleri

  • Konusu temelde bir aşk ya da kahramanlıktır. Bazı hikâyeler bu iki konuyu birlikte işler.
  • Ortaya çıktığı dönemdeki tarihî olayları da konu olarak alabilir. Bu durum, hikâye gerçekliği içinde işlenir.
  • Kahramanların doğumu destanlardaki kadar olağanüstü unsurlar içermemek­le birlikte, çocuksuzluk sonrasında çeşitli dinî ve büyüsel işlemlere başvura­rak dünyaya geldikleri görülmektedir. Bu durum uzun mesafelerin kısa za­manda, olağanüstü bir şekilde aşılmasında da söz konusudur.
  • Hikâyelerde pir, derviş, Hızır gibi tabiatüstü güçlere sahip kişiler kahramanın doğumuyla ilgili ya da diğer bölümlerde yardımcı unsur olarak yer alır.
  • Kahramanlar veya yardımcı şahıslar, çeşitli tabiat varlıklarıyla veya hayvan­larla konuşup dertleşirler ve bazen onlarla sevdiklerine haber gönderirler.
  • Kahramanlar genellikle dört şekilde âşık olur: 1) Bade içme, 2) Resme ba­karak âşık olma, 3) İlk görüşte âşık olma, 4) Aynı evde büyüyen kahraman­lar kardeş olmadıklarını öğrenince.
  • Dua ve beddualar önemli bir yer tutar. Kahramanların yaptığı dua ve beddu­alar mutlaka kabul edilir. Kahramanın en büyük yardımcısı Hz. Hızır, ondan sonra atıdır.
  • Yerleşik hayata geçtikten sonra oluşturulsa da göçebe hayatının bazı unsur­larını içlerinde barındırır. Genellikle mutlu bir sonla biter.

Halk hikâyeleri konularına göre üçe ayrılır:
1)  Aşk Hikâyeleri: Toplumun belleğinde çok uzun süre yaşayan aşkların hikâyeleştirildiği sevgi temalı halk hikâyeleridir. Bu hikâyelere Elif ile Mah­mut, Derdiyok ile Zülfü-siyah, Âşık Garip, Kerem ile Aslı, Arzu ile Kanber, Ta-hir ile Zühre, Ercişli Emrah ile Selvihan vb. örnek verilebilir.

2)  Dinî Temalı Kahramanlık Hikâyeleri: Tarihe mal olmuş kahramanları ve­ya dinsel açıdan önemli kabul edilen erdemli kişileri konu edinen halk hikâyeleridir. Bu hikâyelere Danişment Gazi ile ilgili hikâyeler, Hayber Kale­si, Van Kalesi gibi Hz. Ali ile ilgili hikâyeler örnek verilebilir.

3)  Destansı halk hikâyeleri: İçinde destana ait bazı özellikleri barındıran halk hikâyeleridir. Bu hikâyelere Dede Korkut Hikâyeleri ve Köroğlu Hikâyesi örnek gösterilebilir.