Ziya Paşa Hayatı ve Eserleri
- 1825’te İstanbul’da doğdu.
- Çok kısa zamanda yazdığı şiirler ve zekasıyla Tanzimat’ı ilan eden Mustafa Reşit Paşa’nın dikkatini çeker, onun himayesine girer ve sarayda görev alır.
- Daha sonra Encümen-i Şuara’yı oluşturan şairlerle tanıştı.Bu onun Divan şiirini daha yakından tanıyıp o tarz şiir yazmasına vesile oldu.
- Bu etki ileriki dönemde her ne kadar yenilikçi düşünceye sahip olsa da Divan şiirinden kopamayışı beraberinde getirir. Zaten dönem itibariyle eski ve yeni arasında çatışmayı çok sık yaşayan şair ve düşünürlerden biridir.
- Saraydan habersiz olarak gizli siyasi faaliyetlerde bulunduğu için zaptiye nazırlığı müsteşarlığına tayin edilir ve bu şekilde saraydan uzaklaştırılmış olur.
- 1861’te Kıbrıs, 1863’te Amasya kaymakamı olur. 1865’te de “Genç Osmanlılar” cemiyetine katılır.
- 1867’te tekrar Kıbrıs’a atanınca gitmeyerek Namık Kemal’le birlikte Paris’ kaçar ve burada Genç Osmanlılar’ın yayın organı olan “Hürriyet”i yayınlarlar.
- Paris’teyken Ali Paşa’yı ve istibdat rejimini çok şiddetli eleştirmiş
- Ali Paşa ölünce tekrar İstanbul’a döner. Dönünce tıpkı Namık Kemal gibi “Kanuni Esasi”yi hazırlayan kurulun içinde yer alır.
- Ardından Suriye ve daha sonra da Adana’ya vali olarak atanır ; fakat Adana’da hayatını kaybeder.
- Tanzimat edebiyatının birinci dönemi oluşturan ve yenileşmeyi başlatan üç şairden (Şinasi– Namık Kemal–Ziya Paşa) biridir.
- Meşrutiyeti savunan yazarlardan biridir.
- Her ne kadar yenilikçi olsa da gelenekten kopamamış ve duygularıyla hareket etmiş şairimizdir.
- Heceyle yazılmış birkaç şarkısı dışında hem içerik hem de duygu ve düşünce bakımından eskiye yani Divan şiirine bağlı kalmıştır.
- Şiirlerinde genellikle ağır bir dil kullanır.
- Şiirlerinde düşünce yönü çok fazla olduğu için öğretici niteliktedir.
- Terkibi bentleri ve terci bentleriyle ünlüdür.Hatta buradaki birçok beyti atasözü ve deyim gibi o zamanın insanları tarafından dilden dile dolaşır.
NOT: Bağdatlı Ruhi’nin terkibi bent ve terci bentlerine 300’ün üzerinde yazar tarafından nazire yapıldıysa bunlardan en beğenilen ve hatırda kalanı Ziya Paşa’ya aittir.
- Ziya Paşa yazdığı bütün şiirlerini “ Eş’ar-ı Ziya” isimli kitapta toplamıştır.
- Hürriyet gazetesinde yazdığı “Şiir ve İnşa ” makalesinde Divan edebiyatını eleştirip yazı Halk şiirinin gerçek edebiyatımız olduğu vurgusunu yapar; fakat daha sonra bu yenilikçi çizgisine rağmen Arap ve İran bazı yazarlardan seçtiği ve antoloji özelliği gösteren Harabat adlı eserinde Divan şiirini över ve hatta Halk şiirini eleştirir. Bu durumda Namık Kemal’in kendisi hakkında Tahrib-i Harabat ve Takip adlı iki eleştiri yazmasına neden olur.
NOT: Tanzimat döneminin git-gel yaşayan şairlerinden biridir.
NOT: Harabat adlı eser edebiyatımızda yazılmış ilk antolojidir.
- Yurt dışındayken yazdığı ve Ali Paşa’yı eleştirdiği şiirlerini “Zafername” adlı eserinde toplamıştır.
- Yine edebiyatımızda ilk mülakat örneğini gösteren ve yine Ali Paşa’yı yermek için yazdığı “Rüya ” adlı küçük kitap da önemlidir.
NOT: Edebiyatımızdaki ilk mülakat “Rüya”dır.
- Ziya Paşa’nın yenilikçi yönü şiirlerinden çok düz yazılarında görülür.
- Endülüs Tarihi ve Engizisyon Tarihi isimli iki tane çeviri metinleri vardır.
- Defter-i Amal isimli çocukluk anılarını yazdığı fakat yarım kalan bir anı kitabı vardır.
NOT: Ziya Paşa roman ve tiyatro türünde hiç eser vermemiştir.
Eserleri:
Eşar-ı Ziya (Kendi yazdığı telif şiirleri)
Harabat (Arap ve İranlı şairlerden seçtiği antolojisi) (Edebiyatımızdaki ilk antoloji)
Zafername (Siyasi Hiciv) (Ali Paşa’yı eleştirir.)
Şiir ve inşa (Makale)(Halk şiirini över, divan şiirini eleştirir.)
Defter-i Amal (Çocukluk Anıları)
Rüya (Fantezi)(Edebiyatımızda ilk mülaka örneği)
Veraset Mektupları (Siyasi Eleştiri)
Emile (J.J. Rousseau’dan çeviri)
Endülüs Tarihi (Çeviri)
Engizisyon Tarihi (Çeviri)
