4. ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ŞEHİR FARESİYLE TARLA FARESİ
Bîr varmış bir yokmuş
Bir şehir faresi varmış;
Bir gün yolu yordamıyla
Tarla faresini yemeğe çağırmış.
Bir Türk halısı üstüne
Bir sofra kurulmuş, şahane.
Ne yemekler, ne yemekler…
Gitmeyen bilmez şehire.
Böyle ziyafet görülmemiş.
Hiçbir şey eksik değilmiş.
Ama tam yemek başlarken
Farelerin iştahı kesilmiş:
Ayak sesleri gelmiş birden
Evin üstünde bir yerden;
Şehir faresi fırt bodruma.
Tarla faresi de peşinden.
Ses seda kesilmiş yukarıda.
Fareler çıkmış meydana.
Şehirli fare buyurun, demiş.
Soğumasın bizim kızartma.
Ben doydum, demiş tarlafaresi.
Yarın bize beklerim sizi.
Bizde böyle kral sofraları yok,
Fıkara işi bizimkisi.
Ama yediğin boğazında kalmaz.
Ayak mayak sesi duyulmaz.
Haydi hoşça kal kardeş,
Korkulu yemek bana gelmez.
Jean da La Fontaina, Masallar çav. | Sabahattin Eyuboğlu
A. Aşağıdaki soruları yukarıda verilen parçaya göre cevaplayınız.
- Fablın bağlamından hareketle ‘yolu yordamı, şahane, boğazında kalmak’ kelime ve kelime gruplarının anlamlarını söyleyiniz.
yolu yordamı: usul, yapılması gereken
şahane: güzel
boğazında kalmak: Üzüntülü olmak, üzüntü nedeniyle lokmaların boğazına dizilmesi
- Fablın vermek istediği İleti (öğüt) nedir?
Korku içerisinde yapılan güzellikler insana huzur vermez.
- Fablda kisileştirilen varlıklar nelerdir? Yazarın bu kişiler üzerinden eleştirdiği durum nedir?
Tarla faresi ile şehir faresi kişileştirilmiştir. Şehir faresinin lüks içinde yaşamasına karşın tarla faresi kötü şartlarda yaşıyor ama tarla faresi daha hür ve korkusuzca yaşamaya çalışıyor.
- Fablın bölümlerini üzerinde gösteriniz.
Şehir faresinin tarla faresini yemeğe çağırması: serim bölümü
Tarla faresinin lüks bir yerde onlarca güzel yemeği görmesi : düğüm bölümü
Tarla faresinin insan sesini duyup kaçması ve yemekleri yiyememesi, boğazında kalması : çözüm bölümü
En son korkulu yemek bana gelmez ifadesi de ögüt bölümüdür.
- Fablın masal ile benzer ve farklı yönlerini maddeler hâlinde söyleyiniz.
FABL VE MASAL ARASINDAKİ FARKLILIKLAR
Masallar olağanüstü kişiler yer alırken fabllarda kahramanlar insan dışı varlıklardır.
Masallar tekerlemeyle başlarken fabllarda bu durum söz konusu değildir.
Fablların sonunda genelde küçük bir hayat dersi verir. Masalda ise klasik “mutlu son” vardır, iyiler her zaman kazanır.
Masallarda nasihat söz konusu değilken fabllarda nasihat,ders verme söz konusudur.
Masallar düz yazıyken fabllar şiir veya düzyazı şeklinde olabilir FABL VE MASAL
ARASINDAKİ BENZERLİKLER
Her ikisi de olay çevresinde gelişen edebi bir türdür.
İkisinde de olağanüstü ve hayali mekanlar vardır.
İkisinde de belirsiz zaman vardır.
İkisinde de hakim anlatıcı vardır.
İkisinde de öyküleyici ve betimleyici anlatım türleri kullanılır.
- Fablda anlatılan olaylar nerede ve ne zaman geçmektedir?
Bilinmemektedir.
- Fabldan edat, bağlaç ve ünlem türünden kelimelere -varsa- örnekler gösteriniz.
Bir gün yolu yordamıyla > EDAT
Ama tam yemek başlarken >BAĞLAÇ
Tarla faresi de peşinden >BAĞLAÇ
Ama yediğin boğazında kalmaz. >BAĞLAÇ
- Fabldaki üç nokta, virgül ve noktalı virgülün işlevlerini belirleyiniz.
Tamamlanmamış yargılardan sonra üç nokta kullanılır: Ne yemekler, ne yemekler…
Aktarma sözcükler tırnak içine alınmadığı zaman virgül kullanılır: Ben doydum, demiş tarla faresi.
