Warning: Use of undefined constant ‘WP_MEMORY_LIMIT’ - assumed '‘WP_MEMORY_LIMIT’' (this will throw an Error in a future version of PHP) in /home/dersimi3/public_html/wp-config.php on line 100

Warning: Use of undefined constant ’64m’ - assumed '’64m’' (this will throw an Error in a future version of PHP) in /home/dersimi3/public_html/wp-config.php on line 100

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/dersimi3/public_html/wp-config.php:100) in /home/dersimi3/public_html/wp-includes/feed-rss2.php on line 8
divan edebiyatı nazım şekilleri bilgi – Dersimiz Edebiyat https://dersimizedebiyat.org Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Kaynak Sitesi. Online Sınavlar Çıkmış Sorular Sınıf Konuları Fri, 26 Mar 2021 18:39:18 +0000 tr hourly 1 https://wordpress.org/?v=6.7.4 https://dersimizedebiyat.org/wp-content/uploads/2018/11/cropped-icon-32x32.png divan edebiyatı nazım şekilleri bilgi – Dersimiz Edebiyat https://dersimizedebiyat.org 32 32 Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Terkib-i Bend – Terci-i Bend https://dersimizedebiyat.org/divan-edebiyati-nazim-sekilleri-terkib-i-bend-terci-i-bend.html Tue, 07 Jan 2014 21:34:37 +0000 http://www.divanedebiyati.gen.tr/?p=121 Terkib-i Bend,  Terci’-i Bend Nedir, Özellikleri Nelerdir, Hangi Yazarlar Yazmıştır?
  • 5 ya da 10 beyitlik bentlerden oluşur.
  • Bent sayısı 5–17 arasındadır.
  • Kafiyelenişi gazele benzer.
  • Konuları din,  felsefi düşünceler ve toplumsal eleştirilerdir.
  • Her bendin sonunda “vasıta(bendiye)” adı verilen ve kendi arasında uyaklı beyitler vardır.
  • Vasıta beyitleri farklıysa “Terkib-i bend”,  aynı beyitse “Terci’-i Bend” adını alır.
]]> Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Mesnevi ve Mesnevinin Özellikleri https://dersimizedebiyat.org/divan-edebiyati-nazim-sekilleri-mesnevi-ve-mesnevinin-ozellikleri.html Tue, 07 Jan 2014 21:29:33 +0000 http://www.divanedebiyati.gen.tr/?p=115 Mesnevi, Mesnevinin Özellikleri, İlk Mesnevi Yazarı ve Eseri
  • Hikâye ve romanlarda anlatılan olayların divan edebiyatında şiir şeklinde anlatıldığı türdür.
  • Hikâyeler,  destanlar,  dini öyküler bu türle anlatılır.
  • Her beyit kendi içinde kafiyelidir:  aa  bb  cc  dd  …
  • Aruzun kısa kalıplarıyla yazılır.
  • Beyit nazım birimi kullanılır.
  • Beyit sayısı sınırsızdır.
  • Türk edebiyatının ilk örneği Yusuf Has Hacib’in yazdığı “Kutadgu Bilig”dir.
  • Beş mesnevinin oluşturduğu birliğin bütününe “Hamse”  denir.
  • Olay çevresinde gelişen edebi metinlerdir.
  • Didaktik bir tarzda yazılır.
  • Aşk, kahramanlık ve dini konularda yazılır.
  • Alegorik (sembolik) bir anlatımı  vardır.
]]> Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Taştir https://dersimizedebiyat.org/divan-edebiyati-nazim-sekilleri-tastir.html Mon, 06 Jan 2014 00:44:29 +0000 http://divanedebiyati.gen.tr/?p=77 Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Taştir
  • Taştir, bir gazelde her beytin iki mısrasının arasına iki veya üç mısra ekleyerek manzume meydana getirmektir.
  • Divan edebiyatı nazım şeklidir.
  • Kelime, Arapça “bir şeyin yarısı, iki cüzünden bir cüzü” anlamındaki şatr kökünden gelir.
  • Taştirde, aynı vezin ve kafiyede, araya iki mısra girerse terb-i mutarraf, üç mısra girerse tahmis-i mutarraf olur.
  • Edebiyatımızda XVIII. yüzyıldan sonra örnekleri görülen taştir çok az kullanılan bir şekildir.
  • En çok Halveti şeyhlerinden Aydi Baba yazmıştır.
]]> Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Muhammes https://dersimizedebiyat.org/divan-edebiyati-nazim-sekilleri-muhammes.html Mon, 06 Jan 2014 00:41:43 +0000 http://divanedebiyati.gen.tr/?p=73 MUHAMMES
  • Muhammes, beş dizelik bölümler halinde söylenen nazım şeklidir.
  • Bir muhammesin ilk beşliğindeki son dizenin, aynı beşlikteki diğer dört dize ile kafiyeli olması şart değildir.
  • Beşlik sayısı bir kayda bağlı değildir.
  • Bend sayısı 4-8 arasında değişir.
  • Aruz ölçüsüyle yazılır.
  • İlk bendin 5 dizesi birbirleriyle, sonraki bendlerin son bir ya da iki dizesi ilk bend ile uyaklıdır.
  • Son bir ya da iki dize, her bendin sonunda aynen tekrarlanıyorsa bu muhammese “muhammes-i mütekerrir“, bu dizelerin ilk bend ile yalnızca uyak yönünden uyuştuğu muhammeslere ise “muhammes-i müzdeviç” adı verilir.
  • Muhammeslerde çoğunlukla felsefî düşünceler, tasavvuf konuları ele alınır.
  • En çok Muhibbî (Kanuni Sultan Süleyman) eser vermiştir.
  • Muhammes her konuda yazılabilir.
  • Felsefî bir fikir, bir düşünce, bir dünya görüşü, övgü, aşk, sevgiliyi özleyiş muhammeslerin konusu olabilir.
  • Son bendde şairler mahlaslarını söylerler.
]]> Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Müseddes https://dersimizedebiyat.org/divan-edebiyati-nazim-sekilleri-museddes.html Mon, 06 Jan 2014 00:38:14 +0000 http://divanedebiyati.gen.tr/?p=69 MÜSEDDES
  • Aynı ölçüde altışar dizelik bendlerden oluşan nazım biçimidir.
  • İlk bendin bütün dizeleri birbirleriyle, sonraki bendlerin bir ya da iki dizesi ilk bend ile uyaklıdır.
  • İlk bendin son ya da son iki dizesi her bendin sonunda yinelenirse “mütekerrir müseddes“, sonraki bendler ile ilk bend yalnızca uyak yönünden benziyorsa “müzdeviç müseddes” adını alır.
  • Müseddeslerin uzunluğu 5-8 bend arasında değişir.
  • Konuları tasavvuf ve felsefedir.
]]> Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Terci-i Bend https://dersimizedebiyat.org/divan-edebiyati-nazim-sekilleri-terci-i-bend.html Mon, 06 Jan 2014 00:34:23 +0000 http://divanedebiyati.gen.tr/?p=65 TERCİ-İ BEND
  • Terci-i bend, uyakları(kafiyeleri) gazel biçiminde düzenlenmiş “hane” adı verilen 5-10 beyitlik şiir parçalarının (genellikle 5-12 hane) “vasıta” denen ve sürekli yinelenen bir beyit ile birbirine bağlanmasından oluşan nazım biçimidir.
  • Bent sayısı ve bentlerdeki beyit sayısı bakımından terkib-i bentle aynıdır.
  • Beyitler terkib-i bent gibi uyaklanır.
  • Terci-i bentte bentleri birbirine bağlayan vasıta beyti her bentten sonra aynen tekrarlanır.
  • Terci-i bentte vasıta beyiti aynen tekrarlandığı için konular arasında uyum olmak zorundadır. Dolayısıyla terci-i bentte konu bütünlüğü vardır.
  • Vasıta beytinin uyaklanışı ise farklıdır.
]]> Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Terkib-i Bend https://dersimizedebiyat.org/divan-edebiyati-nazim-sekilleri-terkib-i-bend.html Mon, 06 Jan 2014 00:30:59 +0000 http://divanedebiyati.gen.tr/?p=61 Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Terkib-i Bend
  • Terkib-i bend bentlerle kurulan uzun bir nazım biçimidir.
  • Yaşamdan, talihten şikâyet; felsefî düşünceler, dinî, tasavvufî konular ve toplumsal yergilerin işlendiği şiirlerdir.
  • En az beş en fazla on bentten oluşur.
  • Her bent de beş ila on beyitten oluşur.
  • Bentlerin kafiye düzeni gazele benzer.
  • Her bendin (terkib-hane, kıta) sonunda vasıta beyti denen bir beyit vardır.
  • Her bendin sonunda farklı vasıta beyitleri kullanılır.
  • Bunlar bentlerden ayrı olarak kendi aralarında uyaklanır.
  • Bentlerin kafiyelenişi gazeldeki gibidir. aa xa xa xa xa xa bb cc xc xc xc xc xc dd … (aa aa aa aa aa aa bb cc cc cc cc cc cc dd)
  • Edebiyatımızda Bağdatlı Ruhî ve Ziya Paşa bu türün iki önemli şairidir.
  • İkisi de toplumsal konularda terkib-i bent yazmıştır.
]]> Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Şarkı https://dersimizedebiyat.org/divan-edebiyati-nazim-sekilleri-sarki.html Mon, 06 Jan 2014 00:27:33 +0000 http://divanedebiyati.gen.tr/?p=57 Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Şarkı
  • Divan şiirine Türklerin kazandırdığı bir türdür.
  • Şarkı, Divan şiirinde bestelenmek için, uygun ölçü kalıpları ile yazılan ve çoğunlukla 4 dizelik bendlerden oluşan nazım birimidir.
  • Kafiye düzeni; x değişken aa xa şeklindedir.
  • Aruz ölçüsünün her kalıbı ile kullanılır.
  • Dörtlüklerden kurulan musammat da denebilir.
  • Murabbaya benzer. 5 ya da 6 dizelik bendlerden de oluşabilir.
  • Üçüncü dizeye meyan, dördüncü dizeye nakarat denir.
  • Aşk, sevgili, ayrılık, içki ve eğlence konularında yazılır.
  • Divan edebiyatının ilk şarkı yazarı Nail-i Kadim’dir.
  • Lale Devrinde ise en önemli temsilcisi Nedim’dir.
  • En çok şarkıyı Enderunlu Vasıf yazmıştır.
  • Müzikte, türkünün karşıtı olarak, Şarktan gelen, batılı anlamında kullanılır.
  • Şarkı çeşitli ses sanatçıları tarafından söylenerek Türk toplumunun musikisinde önemli bir yer tutmaktadır.
  • Şarkıda şair son bendde mahlasını söyler.
  • Şarkıda her bentin üçüncü mısrası miyan(orta) miyanhânedir.
  • Miyan daha çok şarkının en güzel ve dokunaklı bölümüdür.
  • Bestenin en önemli bölümüdür.
  • Şarkıların konusu genellikle aşk, sevgilinin güzelliği, eğlence ve içkidir.
  • Halk edebiyatında türkü türünün divan edebiyatına yansıması gibidir.
]]> Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Murabba https://dersimizedebiyat.org/divan-edebiyati-nazim-sekilleri-murabba.html Mon, 06 Jan 2014 00:23:23 +0000 http://divanedebiyati.gen.tr/?p=53 Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Murabba
  • Murabba bent adı verilen dört dizelik kıt’alardan oluşan şiir türüdür. Kelime anlamı “dörtlük” demektir.
  • Uyak düzeni genelde aaaa/bbba/ccca/ddda/… şeklinde olmakla beraber, ilk bendi kafiyeli olmayan ya da sonraki bentlerde kafiyesi tekrarlanmayan murabbalar da vardır. Çoğu zaman üç ila yedi bentten oluşur.
  • Divan edebiyatında 15. yüzyılda sultanü’ş-şuara (şairler sultanı) unvanlı Ahmet Paşa tarafından kullanılmıştır.
  • Tanzimat edebiyatında da Namık Kemal bu türün başarılı örneklerini vermiştir.
  • 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren şarkı şeklinde bestelenen eserlerin büyük bir kısmı murabba tarzında yazılmıştır.
]]> Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Tuyuğ https://dersimizedebiyat.org/divan-edebiyati-nazim-sekilleri-tuyug.html Mon, 06 Jan 2014 00:19:59 +0000 http://divanedebiyati.gen.tr/?p=49 Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri – Tuyuğ
  • Tuyuğ, Türklerin yaratıp Divan şiirine kazandırdığı nazım şeklidir.
  • Maninin Divan edebiyatındaki karşılığı sayılabilir.
  • Tek dörtlükten oluşur.
  • Kafiyelenişi rubaiyle aynıdır: aaxa.
  • Genellikle lirik tarzda olan ve aaaa şeklinde kafiyelenen tuyuğlara “Musarra Tuyuğ” denir.
  • Manide olduğu gibi, cinaslı uyak kullanılır.
  • Halk şiirinde 11’li kalıpla söylenen mani biçimindeki şiirlere de tuyuğ denir.
  • Aruzun yalnız “fâilâtün – fâilâtün – fâilün” kalıbıyla yazılır.
  • Rubaide işlenen konular tuyuğda da işlenir.
  • 14. yüzyıl Azerî şairi Kadı Burhanettin bu türün kurucusu sayılır.
  • Çağdaşı Azerî şairi Nesimi ve 15. yüzyıl Çağatay şairi Ali Şir Nevai bu türde çokça ürün vermişlerdir.
]]>