İçindekiler
Anı Nedir, Özellikleri Nelerdir, İlk Örnekleri Hangileridir?
Vakayinameler, Gazavatnameler, Sefaretnameler anı türü sayılmaktadır.
Bir kimsenin, özellikle tanınmış kişilerin yaşadıkları dönemde gördükleri ya da yaşadıkları ilginç olayları gözlemlerine ve bilgilerine dayanarak anlattıkları yazı türüdür.
Anılar yazanın yaşamını, yaşadığı dönemdeki önemli olayları anlatması bakımından önemlidir.
Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konuyu anlatır. İnsan belleğinde iz bırakan olay ve olguları anlatır.
Tarihsel bilgi barındırdığı için tarihçilere ışık tutar.
Geçmiş birinci kişinin ağzından kişisel yargılar ve yorumlarla verilir.
Anı ile günlüğün benzer ve farklı yanları:
Anı da günlük gibi bir kişinin başından geçen gerçek yaşantılardan kaynaklanan yazı türüdür.
Günlük, yaşanırken anı ise yaşandıktan sonra yazılır.
Anılar, olayları nesnel bir şekilde ortaya koyan yazılardır. Günlükler daha öznel, derin, içten ve anlık duygu ve düşünceleri anlatan yazılardır.
Anı yazılarının anlatım açısından kurgusal niteliklere sahip olduğunu da söyleyebiliriz. Günlükler kurgudan uzak yoğun düşüncelerin toplamıdır.
NOT
Dünya edebiyatında ilk anı örneği Ksenophon’un yazdığı Anabasis isimli eserdir. J. J. Rouseau’nun İtiraflar isimli eseri bu türün önemli örneklerindendir. Edebiyatımızda Orhun Abideleri anı türünün ilk örneğidir. İlk anı kitabı Babür Şah’ın Babürname’sidir. Ebul Gazi Bahadır Han’ın Şecere-i Türk isimli eseri bu türün önemli örneklerindendir. Edebi tür olarak anı bizde Tanzimat Dönemi‘nde başlamıştır. Tanzimat Dönemi‘nde yazılmış ilk anı Ziya Paşa‘nın Defter-i Amal isimli eseridir.
Türk edebiyatında anı türünde eser vermiş bazı önemli sanatçılar:
Ahmet Mithat Efendi: Menfa
Muallim Naci: Ömer’in Çocukluğu
Halit Ziya: Kırk Yıl, Saray ve Ötesi
Yakup Kadri: Zoraki Diplomat. Vatan Yolunda Gençlik ve Edebiyat
Ruşen Eşref Ünaydın: Atatürk’ü Özleyiş
Halide Edip: Türk’ün Ateşle İmtihanı
Yusuf Ziya Ortaç: Bizim Yokuş
Halikarnas Balıkçısı: Mavi Sürgün
