Anı Nedir, Özellikleri Nelerdir, İlk Örnekleri Hangileridir?

İçindekiler

Anı Nedir, Özellikleri Nelerdir, İlk Örnekleri Hangileridir?

Vakayinameler, Gazavatnameler, Sefaretnameler anı türü sayıl­maktadır.

Bir kimsenin, özellikle tanınmış kişilerin yaşadıkları dönemde gör­dükleri ya da yaşadıkları ilginç olayları gözlemlerine ve bilgilerine dayanarak anlattıkları yazı türüdür.

Anılar yazanın yaşamını, yaşadığı dönemdeki önemli olayları an­latması bakımından önemlidir.

Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konuyu anlatır. İnsan belleğinde iz bırakan olay ve olguları anlatır.

Tarihsel bilgi barındırdığı için tarihçilere ışık tutar.

Geçmiş birinci kişinin ağzından kişisel yargılar ve yorumlarla verilir.

Anı ile günlüğün benzer ve farklı yanları:

Anı da günlük gibi bir kişinin başından geçen gerçek yaşantılar­dan kaynaklanan yazı türüdür.

Günlük, yaşanırken anı ise yaşandıktan sonra yazılır.

Anılar, olayları nesnel bir şekilde ortaya koyan yazılardır. Günlükler daha öznel, derin, içten ve anlık duygu ve düşünceleri anlatan yazılardır.

Anı yazılarının anlatım açısından kurgusal niteliklere sahip oldu­ğunu da söyleyebiliriz. Günlükler kurgudan uzak yoğun düşünce­lerin toplamıdır.

NOT

Dünya edebiyatında ilk anı örneği Ksenophon’un yazdığı Anabasis isimli eserdir. J. J. Rouseau’nun İtiraflar isimli eseri bu türün önemli örneklerindendir. Edebiyatımızda Orhun Abideleri anı türünün ilk ör­neğidir. İlk anı kitabı Babür Şah’ın Babürname’sidir. Ebul Gazi Baha­dır Han’ın Şecere-i Türk isimli eseri bu türün önemli örneklerindendir. Edebi tür olarak anı bizde Tanzimat Dönemi‘nde başlamıştır. Tanzimat Dönemi‘nde yazılmış ilk anı Ziya Paşa‘nın Defter-i Amal isimli eseridir.

Türk edebiyatında anı türünde eser vermiş bazı önemli sanatçılar:

Ahmet Mithat Efendi: Menfa

Muallim Naci: Ömer’in Çocukluğu

Halit Ziya: Kırk Yıl, Saray ve Ötesi

Yakup Kadri: Zoraki Diplomat. Vatan Yolunda Gençlik ve Edebiyat

Ruşen Eşref Ünaydın: Atatürk’ü Özleyiş

Falih Rıfkı Atay: Çankaya

Halide Edip: Türk’ün Ateşle İmtihanı

Yusuf Ziya Ortaç: Bizim Yokuş

Halikarnas Balıkçısı: Mavi Sürgün