TANZİMAT EDEBİYATI – 14 

1.             I.    Şairler yine gazel, kaside, terkib-i bent ya­zarak biçimce eskiye bağlı kalmışlardır.

II.    İlk tiyatro eserimiz, Şinasi‘nin “Şair Evlen­mesi” adlı iki perdelik komedi türündeki eseridir.

III.   Kölelik, cariyelik, vatan, millet kavramları bu dönemin en sık işlenen konularıdır.

IV.  Ceride-i Havadis, 1871 yılında, çıkarılan ilk gazete olma unvanını taşır.

V.   “Sanat, toplum içindir.” anlayışı savunul­muş, Divan edebiyatına karşı çıkılmıştır.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde Tanzimat dönemi ile ilgili bir bilgi yan­lışlığı vardır?

A) I.          B) II.         C) III.        D) IV.        E)V.

2.              I.    Cenap Şahabettin

II.    Muallim Naci

III.   Nabizade Nazım

IV.  Sami Paşazade Sezai

V.   Recaizade Mahmut Ekrem

Yukarıda sıralanan sanatçılardan hangisi bağlı bulunduğu edebiyat topluluğu yönüy­le diğerlerinden farklıdır?

A) I.          B) II.         C) III.        D) IV.        E) V.

3.      Aşağıdakilerden  hangisi,  parantez  içinde belirtilen sanatçının bir özelliği değildir?

A)   Edebiyatımızda onun kadar yazan bir baş­ka yazar yoktur, adeta bir yazı makinesidir. (Ahmet Mithat Efendi)

B)   Oğlu Nijad’ın ölümü yüzünden içli hüzünlü şiirler yazmıştır, ayrıca realizmin tesiriyle yazdığı “Araba Sevdası” en bilinen romanı­dır. (Recaizade Mahmut Ekrem)

C)   Divan şiirleri antolojisi olan “Harabat’ın ya­zarıdır, “Zafernâme” adlı eseri hiciv türün­dedir. (Namık Kemal)

D)   Noktalama işaretlerini ilk kez kullanmış, Türk edebiyatındaki yeniliklerin öncüsü ol­muştur. (Şinasi)

E)   Dil alanındaki eserleriyle tanınır, “Kamus-i Türki” adlı eseri dilimizin en önemli sözlü­ğüdür. (Şemsettin Sami)

4. Devrinin en büyük dil bilgini olan —, dilin sade­leşmesi, sözlük ve gramerlerinin yapılması ko­nularında o zamana kadar birçok yazar tarafın­dan ileri sürülen düşünceleri daha bilimsel bir gözle ve daha derli toplu olarak anlatmış; ayrı­ca, o zamana kadar yokluğundan yakınılan Türk dili sözlüğünü hazırlamış ve sade dille ya­zı yazma denemelerine girmiştir, Kamus-i Türki adlı büyük sözlüğünün önsözünde (1901), yazı ve edebiyat dili olması istenen bir dilin, sözcük­lerini bir araya toplayan bir sözlüğünün ve dilin kurallarını tespit eden bir gramerinin yapılması gerektiğini belirtmiştir.

Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A)   Şemseddin Sami

B)   Şinasi

C)   Recaizade M. Ekrem

D)   Namık Kemal

E)   Hüseyin Rahmi Gürpınar 

5.   Londra ve Paris gibi Batı, Iran ve Bombay gibi Doğu ülkelerinde elçilik yaparken Batı ve Doğu edebiyatlarını çok iyi özümsemiş. Şiir (Makber, Belde vb.), tiyatro (Finten, Tarık, İçli Kız vb.) tü­ründe eserler vermiş, ilk pastoral şiirimiz sayı­lan “Sahra” onun kaleminden çıkmıştır. Tiyatro­larını oynanmak için değil, okunmak için yaz­mıştır. Edebiyatımızda metafizik konuları en çok işleyenlerdendir. Divan edebiyatı nazım bi­çimlerini bırakıp dize ve uyak düzeninde özgür davranmış, Tanzimat’ın 2. dönem sanatçısıdır.

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakiler­den hangisidir?

A)   Yahya Kemal Beyatlı

B)   Namık Kemal

C)   Muallim Naci

D)   Tevfik Fikret

E)   Abdülhak Hâmit Tarhan

6. Ebubekir Hazım Tepeyran’ın — romanı, Nabi­zade Nazım’ın 1890 yılında yazdığı — adlı eserinden sonra edebiyatımızda köye yönelen ikinci eserdir. 1887-1896 yıllarını anlatan ro­man 1910’da yazılmıştır. Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A)   Letaif-i Rivayet – Zehra

B)   Taaşşuk-u Talat ve Fitnat – Kara Bela

C)   Sergüzeşt – Cezmi

D)   Kıssadan Hisse – Küçük Şeyler

E)   Küçük Paşa – Karabibik

7.   Edebiyatımızda onun kadar çok ve değişik tür­de eser veren bir başka yazar bulmak zordur. Otuz altısı roman olmak üzere iki yüze yakın eser yazmıştır. Bunlar arasında Felatun Bey’le Rakım Efendi, Yeniçeriler vb. sayılabilir. 1844-1912 yılları arasında yaşayan yazar, sade diliy­le halkımıza okuma zevki aşılamıştır.

Bu parçada tanıtılan yazarımız aşağıdakiler­den hangisidir?

A)   Recaizade Mahmut Ekrem

B)   Halit Ziya Uşaklıgil

C)   Hüseyin Rahmi Gürpınar

D)   Ahmet Mithat Efendi

E)   Ahmet Rasim

8.   Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır?

A)   İlk resmi gazete 1831 ‘de çıkarılmaya başla­nan Hürriyet’tir.

B)  1840’ta bir İngiliz olan William Churchill ta­rafından çıkarılan Ceride-i Havadis yarı resmi bir gazetedir.

C)  1860’ta Şinasi’yle Agâh Efendi’nin çıkardığı Tercüman-ı Ahval ilk özel gazetedir.

D)  1862’de Şinasi, Tasvir-i Efkâr isminde bir gazete çıkarmıştır.

E)  Tasvir-i Efkâr gazetesi daha sonraları Na­mık Kemal tarafından yönetilmiştir.

9. Sanatçımız daha çok nesir alanında yaptığı ye­niliklerle Türk edebiyatında önemli bir yer tutar. Eski nesir secilerle süslenir, bu yüzden de, ya­zı, asıl fikirle hiçbir ilgisi bulunmayan sözlerle doldurulurdu. Ama o, bir gazeteci olarak, “umum halkın kolaylıkla anlayabileceği” yolda yazma amacını güttüğünden, düşüncelerini ya­lın ve açık bir anlatımla söyleme yolunu tutmuş, söz hünerleri göstermekten kaçınmıştır. Bunu sağlamak için de secileri bırakmış asıl düşünce ile ilgisi bulunmayan doldurma sözlere yer ver­memiş, düşüncelerini kısa cümlelerle anlatma­ya çalışmıştır. Tercümân-ı Ahvâl ve Tasvir-i Ef­kâr’daki yazılarında böyle bir yol tutan sanatçı, Şair Evlenmesi adlı piyesinde daha da ileri gi­derek konuşma dilini yazı dili hâline getirmiştir.

Yukarıda söz edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tevfik Fikret 

B) Namık Kemal

C) Şinasi

D) Şemsettin Sami

E) Nabizade Nazım

10.  Tanzimat devrinin en önemli düşünce ve sanat adamı olan -—, ilkin Divan edebiyatı yolunda şiirler yazmış, Şinasi ile tanıştıktan, özellikle Avrupa’ya gittikten sonra, memlekette Batı uy­garlığı çevresindeki yeni edebiyatın gelişmesi ve yayılması uğrunda çetin bir mücadeleye gir­miştir. Makaleleri, mektupları, Bahar-i Dâniş ve Celâleddin Harzemşah gibi bazı eserlerinin başlarına yazdığı önsözleri ve Hârâbat aleyhin­deki Tahrib-i Harabat gibi eleştirme kitaplarıyla eski edebiyata şiddetle hücum etmiş, onun yı­kılması gereken yanlarını göstermiş ve yeni edebiyat üzerindeki görüşlerini açıklamıştır.

Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) Namık Kemal

B) Şinasi

C) Fuat Köprülü  

D) Mehmet Rauf

E) Ahmet Haşim

11.   Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Edebiya­tının I. Dönem özelliklerinden biri değildir?

A)   Sanat toplum içindir, görüşü benimsenmiş­tir ve bu doğrultuda eserler verilmiştir.

B)   Dilde sadeleşmeyi, ölçüde heceyi savundu­lar; ama uygulamadılar.

C)   Şiirde içerik değil, estetik güzellik ön plana çıkmıştır.

D)   Edebiyatı, fikirlerini aktarmak için bir araç olarak görürler.

E)   Eski nazım şekilleriyle yeni kavram ve duy­guları işlemişlerdir.

CEVAPLAR