1.1908 yılında II. Meşrutiyetin ilanından sonra Osmanlı toplumunda “Batıcılık, Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük” olmak üzere 4 fikir akımı ortaya çıktı.

2. Tanzimat döneminde Türk toplumu hızlı bir biçimde Batılılaşma hareketi içine girdi. Osmanlı toplumunun da hızlı bir şekilde dağılmaya başlaması “Osmanlıcılık ” fikrinin daha da yaygınlaşmasına vesile oldu. Bu fikir özellikler devlet eliyle de desteklenmiştir. II. Meşrutiyetin ilanından sonra da Osmanlıcılık rağbet görmeye başladı.

3. Balkan harbinde Osmanlı tebaası altındaki toplumların ayaklanması ve buradaki son topraklarında eden çıkması ve elde Türk ve Müslüman toplumların kalması Türkçülük ve İslamcılık fikrinin ortaya çıkmasına ve halkın bu iki fikir akımını benimsemesine vesile oldu.

4. İslamcılık fikri II. Meşrutiyet’ten sonra daha yaygınlaşmış ve özellikler Mehmet Akif’in çabalarıyla edebiyata yansımıştır.Fakat bütün çabalara rağmen halkın büyük çoğunluğu İslamcılık fikri etrafında birleşemedi.

5. Bütün bunlarla beraber özellikle Avrupa ‘da yaygın olan milliyetçilik düşüncesi Osmanlı devletini de etkilemiş ve artık Batıcılık, Osmanlıcılık, İslamcılık benimsenmez olmuş ve Türkçülük düşüncesi güç kazanmıştır. İttihat ve Terakki’nin Büyük Turan ideolojisi de bu fikir akımına katkıda bulunmuştur.

6. Türkçülük düşüncesi sadece Milli edebiyat döneminde değil bundan önce de görüldüğü zamanlar olmuştur.Tanzimat döneminde Ahmet Vefik Paşa , Şemsettin Sami, Ahmet Cevdet Paşa gibi yazarlar tarafından başlatılan dil ve tarih çalışmaları 20. yüzyılın başlarında Türkçülük fikrinin doğmasına yol açmıştır.

7. Ahmet Vefik Paşa’nın “Lehçe-i Osmani” adlı sözlüğü Şemsettin Sami’nin Kamus-ı Türki adlı eseri aynı zamanda Ahmet Cevdet Paşa ‘nın çıkardığı gazetenin altında “Türk gazetesidir” ifadesinin bulunması Türkçülük anlayışının gelişmesini sağladı.

8. Mehmet Emin Yurdakul’un 1897 yılında “Cenge Giderken” isimli şiirinde “Ben bir Türküm; dinim, cinsim uludur.” dizesini kullanması Milliyetçilik düşüncesinin ve Milli edebiyatın müjdecisi olarak değerlendirilmesi gereken bir durumdur.

Fransız ihtilaliyle ortaya çıkan milliyetçilik akımı Os­manlı İmparatorluğunda^ azınlıkları da etkilemiş ve İmparatorluk içindeki çeşitli kavimler bağımsızlıklarını ilan etme yoluna gitmişlerdir. Bu durum, Osmanlı dev­letinde geniş bir yankı uyandırmıştır.

1908’de II. Meşrutiyetin ilan edilmesi, edebiyatta millî kaynaklara yönelme konusunda çok önemli bir ortam hazırlamıştır. Tam meşrutiyeti izleyen yıllarda 31 Mart Vakası, Balkan Harbi, I. Dünya Savaşı, İmparatorluğu derinden etkilemiş, devletin kurtarılması konusunda aydınların farklı fikirler üretmesini sağlamıştır. Bu dü­şünce akımları, Osmanlıcılık. Batıcılık, islamcılık ve Türkçülük olarak özetlenebilir. Yaşanan acı olaylar, ye­nilgiler, toprak kayıpları Türkleri millî benliklerini bulma ve korumaya itmiştir. Milliyetçilik, daha doğrusu Türk­çülük bu yönelişin bir sonucudur

Genelde milliyetçilik, özelde de Türkçülük fikri ilk kez Tanzimat döneminde seslendirilmeye başlanmış; an­cak bu düşüncenin bir sistem hâline getirilmesi, iyiden iyiye benimsenip yaygınlaşması I. Dünya Savaşı yılla­rında gerçekleştirilebilmiştir. Henüz Türk-Yunan Savaşı sırasında Mehmet Emin Yurdakul, “Anadolu’dan Bir Ses yahut Cenge Giderken” adlı şiirine “Ben bir Türk’üm, dinim cinsim uludur” dizesiyle başlar. Onun bu çıkışı, “Yeni Lisancılar” olarak bilinen sanatçıların çabalarıyla daha belirgin bir akım olarak ortaya çıkmıştır

1. (I) 1911’de Selanik’te çıkarılan Servet-i Fünun dergisinde buluşan Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem ve Ziya Gökalp, “Milli Edebiyat Akı­mımın öncüsü kabul edilir. (II) Yazı dilinde aşı­rıya kaçmadan bilinçli bir sadeleşmeye gidilip Arapça ve Farsçanın Türkçeye etkisi azaltıldı. (III)  Konu olarak Balkan, I. Dünya ve Kurtuluş Savaşları’nın memlekete etkileri ele alınmıştır. (IV) Anadolu tümüyle kucaklanmaya çalışılmış­tır. (V) Aruz yerine hece tercih edilmiş, koşma nazım biçimi yaygın olarak kullanılmıştır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin han­gisinde, Milli edebiyat’la ilgili bilgi yanlışlığı yapılmıştır?

A) I.           B) II.           C) III.        D) IV.        E)V.

2.     Aşağıdaki  sanatçı / eseri / bağlı olduğu topluluğu eşleştirmelerin hangisinde yan­lışlık yapılmıştır?

A)   Mehmet Emin               Türk Sazı                Milli Edebiyat

B)   Namık Kemal                 İntibah                   Tanzimat

C)   Ahmet Haşim                 Göl Saatleri           Fecr-i Âti

D)   Ziya Gökalp                    Forsa                      Milli Edebiyat

E)   Cenap Şahabettin         Tiryaki Sözleri       Servet-i  Fünûn

3.           

I.    Ömer Seyfettin

II.    Fuat Köprülü

III.   Ziya Gökalp

Yukarıda adları verilen sanatçıların ortak özellikleri aşağıdakilerden hangisidir?

A)   Hem roman hem öykü yazmaları

B)   Nazmı nesre yaklaştırmaları

C)   Aruz veznini Türkçeye başarıyla uygulamaları

D)   Aynı edebi topluluğa mensup olmaları

E)   Osmanlıcılık akımının öncüleri sayılmaları

4.            Önceleri Fecr-i Âti topluluğunda bulunmuş olan —, Tarih ve edebiyat alanında batılı görüşe sa­hiptir. “Türk Edebiyatı Tarihi” en önemli yapıtıdır.

Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A)   Mehmet Fuat Köprülü

B)   Şemsettin Sami

C)   Ahmet Hikmet Müftüoğlu

D)   Nihat Sami Banarlı

E)   Ziya Gökalp

5. — Milli edebiyat akımının tanınmış romancısı ve hikâyecisidir. Ünlü Sultanahmet mitingi ile adını duyurdu, bizzat Milli Mücadele içinde yer aldı. Romanlarında Kurtuluş Savaşını işledi. Özellikle -— adlı romanda Kurtuluş Savaşı’nı canlı bir şekilde tasvir etti. Eserlerinde roman kahramanlarını daha çok kadınlar arasından seçen yazar, karakter bulmakta oldukça başarı­lıdır.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sıra­sıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A)   Reşat Nuri – Yaprak Dökümü

B)   Yakup Kadri – Yaban

C)   Halide Edip – Ateşten Gömlek

D)   Kemal Tahir – Yorgun Savaşçı

E)   Ahmet Hamdi – Huzur

6.

I.    Yakup Kadri – Kiralık Konak

II.    Tarık Buğra – Küçük Ağa

III.   Halide Edip – Vurun Kahpeye

IV.   Kemal Tahir – Devlet Ana

V.    Reşat Nuri – Çalıkuşu

Yukarıda adları ve yazarları verilen roman­lardan hangisi, yanlış Batılılaşmanın toplum ve aile üzerindeki yıkıcı etkilerinden söz eder?

A)l.           B) II.           C)lll.        D) IV.        E) V.

7.            –    Dilde yalınlaşmaya gidilmeli.

–    Şiirler, ulusal ölçümüz olan heceyle yazılmalı.

–    Türk dilini ve tarihini araştırma çalışmaları­na ağırlık verilmeli.

–     Konuşma dili yazı dili hâline getirilmeli.

Aşağıdakilerden hangisi, yukarıdaki düşün­celeri savunan sanatçılardan biri olamaz?

A)  Mehmet Emin Yurdakul

B)   Tevfik Fikret

C)   Ömer Seyfettin

D)   Ziya Gökalp

E)   Ali Canip Yöntem

8.     Mehmet Emin Yurdakul,  (I) Genç Kalemler  (II) dergisinde baş yazarlık yapmış  (III) makaleleriyle Ziya Gökalp ve Ömer Seyfettin (IV)  ile birlikte Milli edebiyat (V) akımının öncülüğünü yapmıştır.

Yukarıda numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) I.          B) II.          C) III.        D) IV.        E) V.

9.(I) Milli edebiyat sanatçılarının temel ilkesi hal­kın anlayabileceği sade bir dille yazmaktı. (II) Selanik’te yayımlanan “Genç Kalemler” der­gisi bu sorunu ele almıştı. (III) Dergi Ali Canip, Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin tarafından çıkarıl­mıştı. (IV) Bu dergide Ali Canip’in kaleme aldığı “Yeni Lisan” adlı bir yazı dizisi başladı. (V) Böy­lece terimsel anlamda “memleket edebiyatı” çığırı açıldı.

Yukarıda numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı vardır?

A) I.          B) II.          C) III.       D) IV.        E)V.

10.  Aşağıdakilerden hangisi, Ömer Seyfettin‘in eseri değildir?

A)   Başını Vermeyen Şehit

B)   Memleket Hikâyeleri

C)   Falaka

D)   Efruz Bey

E)   Pembe İncili Kaftan

11.  Aşağıdakilerden hangisi, Yakup Kadri ile Fuat Köprülü arasındaki ortak bir özelliktir?

A)   Tarih alanında başarılı eserler vermeleri

B)   Fecr-i Âti ve Milli edebiyat içinde yer almaları

C)   Şiir türünde eserler yazmaları

D)   Roman alanında başarılı olmaları

E)   Sanat için sanat anlayışını benimsemeleri

12.  Ününü Feride adlı genç bir kızın Anadolu’nun değişik köy ve kasabalarında öğretmenlik ya­parken başından geçenleri anlattığı — adlı ro­manla kazanan Reşat Nuri Milli edebiyat akı­mından etkilenen sanatçılardandır. Eserlerinde yanlış batılılaşma anlayışını, batıl inanışları, yurdun çeşitli yerlerindeki hayat sahnelerini iş­lemiştir.

Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) Çalıkuşu

B) Dudaktan Kalbe

C) Acımak

D) Değirmen

E) Damga

CEVAPLAR

1.Aşağıdakilerin hangisinde yazar, romanı ve roman kahramanı eşleştirilirken bir yanlışlık yapılmıştır?

A)   Halit Ziya                                        Aşk-ı Memnu        Bihter

B)   Mehmet Rauf                                Eylül                       Süreyya

C)   Recaizade Mahmut Ekrem          Araba Sevdası      Bihruz Bey

D)   Reşat Nuri  Güntekin                   Çalıkuşu                Feride

E)   Ziya Gökalp                                    Yaban                     Ahmet Celal

2. Yunanlıların İzmir’e girmesiyle başlayan milli şahlanışın önde gelenlerindendir. Fatih ve Sul­tanahmet mitinglerindeki ateşli konuşmalarıyla tanınır. Kurtuluş Savaşı’na katılan ilk aydın kadınımızdır. “Ateşten Gömlek” romanı o günleri anlatır.

Bu parçada sözü edilen yazarımız aşağıda­kilerden hangisidir?

A)   Kerime Nadir

B)   Halide Nusret Zorlutuna

C)   Şûkûfe Nihal

D)   Halide Edip Adıvar

E)   Afet İnan

3.  Ününü “Çalıkuşu” romanıyla kazanan — Milli edebiyat akımından etkilenen sanatçılardandır. Çalıkuşu’nun konusu hüzünlü bir aşk hikâyesi­dir. Romanda Feride adındaki genç bir öğret­menin, Anadolu köylerinde karşılaştığı olaylar, insanlar ve Kâmuran’a karşı duyduğu sonsuz aşkı anlatılır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Halide Edip

B) Halit Fahri

C) Refik Halit

D) Reşat Nuri

E) Yakup Kadri

4.  Aşağıdaki sanatçı-eser eşleştirmelerinden hangisinde bir yanlışlık yapılmıştır?

A)   Refik Halit Karay – Bugünün Saraylısı

B)   Yakup Kadri – Panorama

C)   Reşat Nuri – Anadolu Notları

D)   Ziya Gökalp – Sözde Kızlar

E)   Orhan Seyfi Orhon – Fırtına ve Kar

5.  Hikâyeciliği bizim edebiyatımızda meslek hali­ne getiren odur. Dil, kuruluş, anlatım ve getirdi­ği konular açısından hikâyeciliğimize çağdaş değerler kazandırdı. Maupassant tarzı (olay) hi­kâyeciliğini benimser. Konularını gözlemlerin­den, halk fıkralarından, Peçevi, Naima, Ham­mer gibi tarihçilerin eserlerinden alır. Örneğin “Başını Vermeyen Şehit” hikâyesini Peçevi Ta­rihi’nden almıştır.

Bu parçada tanıtılan yazarımız aşağıdakilerden hangisidir?

A)   Sait Faik Abasıyanık

B)   Halit Ziya Uşaklıgil

C)   Ömer Seyfettin

D)   Ali Canip Yöntem

E)   Reşat Nuri Güntekin

6.    Yakup Kadri için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A)Eserlerinde mükemmel bir teknik görülür, karakterleri başarıyla canlandırır.

B) İlk eserlerinde de mistik bir hava sezilir.

C) 1916’dan sonra yurt gerçeklerini ve milli duyguları işlemiştir.

D) Düşünceye ve teze dayanan eserler de yazdı.

E)  Adalet, hürriyet, hak gibi kavramları ilk o kullandı.

7. — roman, hikâye, deneme, makale, anı ve mensur şiir türünde eserler vermiştir. Yazı ha­yatına Fecr-i Âti topluluğunda romantik hikâye ve mensur şiirle başlayan sanatçı bu topluluk dağıldıktan sonra, Milli edebiyat içinde yer al­mıştır. Asıl şöhretini “Kiralık Konak” ve “Yaban” adlı romanlarıyla kazanmıştır.

Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) Yakup Kadri

B) Reşat Nuri Güntekin

C) Refik Halit Karay

D) Halide Edip Adıvar

E) Ömer Seyfettin

8. Reşat Nuri‘nin aşağıdaki eserlerinden han­gisinin türü ötekilerden farklıdır?

A) Çalıkuşu

B) Dudaktan Kalbe

C) Yaprak Dökümü

D) Acımak

E) Hançer

9. Aşağıdakilerden hangisi “Ziya Gökalp ve Mehmet Emin Yurdakul‘un ortak özelliği değildir?

A)   Aynı edebi topluluğa bağlıdırlar.

B)   Türkçülük ideolojisinden etkilenmişlerdir.

C) Eserlerinde halkın anlayacağı sade bir dil kullanmaya çalışmışlardır.

D)   Aruz veznini Türkçeye başarıyla uygula­mışlardır.

E)   Şiir türünde birçok yapıt kaleme almışlardır.

10.           -Türkçe karşılıkları olan yabancı kelimeler kullanılmamalıdır.

– Asıl Türk edebiyatı, Halk edebiyatıdır.

-Halkın kullanıp benimsediği kelimeler Türk­çe kabul edilmelidir.

-Hece vezni, milli vezin haline getirilmelidir.

Bu görüşler aşağıdaki edebiyat dönemlerin­den hangisiyle en çok ilgilidir?

A)   Tanzimat edebiyatı

B)   Milli edebiyat

C)   Fecr-i Âti edebiyatı

D)   Servet-i Fünun edebiyatı

E)   Halk edebiyatı

11.

I.    Tevfik Fikret

II.    Cenap Şahabettin

III.   Mehmet Rauf

IV.  Ali Canip Yöntem

V.    Hüseyin Cahit Yalçın

Yukarıda sıralanan sanatçılardan hangisi bağlı bulunduğu edebiyat topluluğu yönüy­le diğerlerinden farklıdır?

A) I.           B)ll.           C)lll.        D) IV.        E)V.

12.          I. Şiir, sözle müzik arasında sözden çok mü­ziğe yakın olmalıdır.

II. Şiir, ulusal ölçümüz olan hece ölçüsüyle ya­zılmalıdır.

III. Kafiyenin kulak için olduğu ilkesi benimsen­melidir.

IV.Konuşmada İstanbul Türkçesi esas alınma­lı, milli konulara eserlerde ağırlık verilmeli.

V.Sone, terza rima ve serbest müstezat gibi Batılı nazım şekilleri kullanılmalıdır.

Yukarıda sıralananlardan hangi  ikisi milli edebiyatın özelliğidir?

A) I. ve II.                B) I. ve III.           C) II. ve IV.

D) III. ve IV.             E) III. ve V.

13.   Ömer Seyfettin‘e göre: “Sanatçı, konularını ger­çek hayattan almalı, milli şuuru kuvvetlendirip top­lumun aksayan yönlerini ortaya çıkarmalıdır.”

Aşağıdaki sanatçılarımızdan hangisi, Ömer Seyfettin ile aynı anlayıştadır?

A) Ahmet Haşim

B) Yahya Kemal Beyatlı

C) Tevfik Fikret

D) Cenap Şahabettin

E) Ali Canip Yöntem

CEVAPLAR

1.     1911’de Selanik’te çıkarılan -— dergisi çevre­sinde bir araya gelerek makale ve manzumeler yayımlayan Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem, Ziya Gökalp — kurucusu sayılır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A)   Servet-i Fünun – Milli Edebiyat’ın

B)   Yedi Meşale – Fecr-i Âti’nin

C)   Genç Kalemler – Milli Edebiyat’ın

D)   Çocuk Bahçesi – Edebiyat-ı Cedide

E)   Varlık – Fecr-i Âti’nin

2.

I.    Ömer Seyfettin

II.    Faruk Nafiz Çamlıbel

III.   Cenap Şahabettin

IV.  Ahmet Haşim

Yukarıda sıralanan sanatçılar arasında aşa­ğıdaki edebiyat topluluklarından hangisinin temsilcisi yoktur?

A) Tanzimat Edebiyatı

B) Servet-i Fünun

C) Fecr-i Âti

D) Milli Edebiyat

E) Beş Hececiler

3. Aşağıdaki Milli Edebiyat dönemi sanatçı-ya­pıt eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

A)   Reşat Nuri Güntekin – Yaprak Dökümü

B)   Yakup Kadri Karaosmanoğlu – Ankara

C)   Ömer Seyfettin – Bomba

D)   Halide Edip Adıvar – Handan

E)   Mehmet Emin Yurdakul – Kızıl Elma

4.           

I. Eserlerinde Anadolu’nun yerli hayatını ve kişilerini başarılı bir şekilde yansıtmıştır.

II.Romanlarında güçlü bir gözlemciliğe daya­nan realizm ve canlı bir üslup vardır.

III.Kahramanları genellikle tek boyutludur ruh tahlilleri ise başarılıdır.

IV. Eserlerine konuşma dili hâkimdir.

V.Sadece roman türünde eserler vermiştir.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisin­de, Reşat Nuri ile ilgili bilgi yanlışlığı vardır?

A) I.          B) II.          C) III.        D) IV.        E)V.

5. Milli edebiyat sanatçıları Türk toplumunun ya­şadığı problemlere değinmiş, bir “memleket edebiyatı” çığırını açmışlardır. Bu dönemde yanlış Batılılaşma ve bunun toplumla aile üze­rindeki yıkıcı etkilerini ele alan romanlar yaz­mışlardır. “Kiralık Konak” ve “Yaprak Dökümü” bu konudaki başarılı roman örneklerindendir.

Parçada adı geçen eserler, aşağıdakilerin hangisinde sıralanan yazarlara aittir?

A)   Halide Edip – Refik Halit

B)   Refik Halit – Yakup Kadri

C)   Yakup Kadri – Reşat Nuri

D)   Reşat Nuri – Halide Edip

E)   Fuat Köprülü – Reşat Nuri

6.   Aşağıdakilerden  hangisi  Milli  Edebiyat’ın özelliklerinden biridir?

A)   Sone, terza-rima ve serbest müstezat tercih edilmiş, halk şiiri türleri terk edilmiştir.

B)   Şiirde aruz ölçüsü kullanılmış, Türkçe, aru­za uyarlanmıştır.

C)   Dil sadeleştirilmeye çalışılmış, Türkçede karşılığı bulunan yabancı asıllı sözcükler elden geldiğince kullanılmamıştır.

D)   “Sanat şahsi ve muhteremdir.” ilkesi benim­senmiştir.

E)   Kuruluşlarına bir edebi beyanname (duyuru) ile duyuran ilk edebiyat topluluğumuz olmuştur.

7. Aşağıdaki sanatçılardan hangisi, içinde bu­lunduğu edebiyat topluluğu açısından di­ğerlerinden farklıdır?

A) Ömer Seyfettin

B) Tevfik Fikret

C) Cenap Şahabettin

D) Halit Ziya

E) Mehmet Rauf

8.  Aşağıdakilerin hangisinde, sanatçı ve altında onunla ilgili verilen bilgilerde yanlış­lık söz konusudur?

A) Halide Edip  önceleri İngiliz edebiyatının etkisinde romanlar yazdı.

Sonraları Milli Edebiyat’ı benimsedi.

B)Enis Behiç Koryürek şiire aruzla başladı, heceyle devam etti.

Beş Hececiler’dendir.

C)Refik Halit    bütün şiirlerinde hece veznini kullandı.

Türk Sazı, Ordunun Destanı, Ey Türk Uyan eserleri arasındadır.

D) Ömer Seyfettin, Türk hikâyeciliğinin en önde gelenlerindendir.

Yeni Lisan hareketinin savunucusudur

E)Yakup Kadri Karaosmanoğlu eserlerinde kuvvetli bir realizm görülür.

Kiralık Konak, Zoraki Diplomat eserleri arasındadır.

9.  Aşağıdaki sanatçılardan hangisi, önce Fecr-i Âti edebiyatı, sonra da Milli edebiyat içinde yer almıştır?

A)   Yakup Kadri Karaosmanoğlu

B)   Ahmet Haşim

C)   Ziya Gökalp

D)   Halide Edip Adıvar

E)   Muallim Naci

10.  Aşağıdakilerden hangisinde, parantez için­de belirtilen sanatçı ile ilgili bir bilgi yanlışlı­ğı yapılmıştır?

A)   Romanlarında Tanzimat’tan Cumhuriyet yıllarına kadar olan dönemde Türk milletin­deki değişmeleri işlemiştir. (Yakup Kadri)

B)   Beş Hececiler’in en başarılısıdır. “Han Du­varları” ve “Çoban Çeşmesi” adlı şiirlerinde Anadolu’yu işler. (Orhan Seyfi Orhon)

C)   Fecr-i Âti’yle başlayıp Milli edebiyatla de­vam etmiş, şiirlerini “Geçtiğim Yol”da topla­mıştır. (Ali Canip Yöntem)

D) Beş Hececiler’dendir. “Akbaba” adlı mizah dergisini çıkartmıştır. (Yusuf Ziya Ortaç)

E)   Bir İstanbul âşığıdır. “Ok” şiiri dışında bütün şiirlerini aruzla yazmıştır. (Yahya Kemal Beyatlı)

11. 1875-1924 yılları arasında yaşayan sanatçı aruz ölçüsü yerine hecenin, Divan edebiyatı ye­rine Halk ve Batı edebiyatının tercih edilmesini ister. Konuşma diliyle yazı dilinin aynı olmasını savunur. Aynı zamanda sosyolog olan sanatçı, heceyle ve halk diliyle didaktik şiirler yazar.

Bu parçada tanıtılan edebiyatçımız aşağıda­kilerden hangisidir?

A) Fuat Köprülü

B) Ziya Paşa

C) Halit Ziya

D) Ziya Gökalp

E) Ahmet Hikmet

12.   Aşağıdaki yapıtlardan hangisi öbürlerinden farklı bir türde yazılmıştır?

A) Çalıkuşu

B) Nur Baba

C) Sinekli Bakkal

D) Ateşten Gömlek

E) Anadolu Notları

CEVAPLAR

1. Aşağıdakilerin hangisinde, sanatçı – eser -edebi dönem eşlemelerinde yanlışlık söz konusudur?

A)   Ziya Gökalp                    Fecr-i Âti                               Türk sazı

B)   Mehmet Emin               Milli Edebiyat                       Tan Sesleri

C)   Ahmet    Haşim              Fecr-i Âti                               Piyale

D)   Tevfik     Fikret              Servet-i Fünun                     Rübâb-ı Şikeste

E)   Ömer Seyfettin             Milli Edebiyat                       Yalnız Efe

2.    -— şöhretini — adlı romana borçludur. Asıl te­ması romantik bir aşk olan romanda Feride ad­lı genç bir kızın Anadolu’nun değişik şehir, ka­saba ve köylerindeki hayatı anlatılmaktadır. Fe­ride, bir öğretmendir ve bir öğretmen olarak ya­şadıkları romanın bütününde ele alınır.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sıra­sıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A)   Yakup Kadri – Yaban

B)   Reşat Nuri – Çalıkuşu

C)   Halide Edip – Sinekli Bakkal

D)   Halit Ziya – Aşk-ı Memnu

E)   Memduh Şevket – Ayaşlı ve Kiracıları

3.    Türkçülük akımını sistemleştiren ve eserlerinde işleyen bir sanatçıdır. Türk milliyetçiliğinin sınır­larını belirleyerek Milli edebiyatın temellerini oluşturmuştur. Türkçülüğü; dil, edebiyat, din, ik­tisat, siyaset ve güzel sanatlar alanındadır. Edebiyatı görüşlerini yaymak için bir araç ola­rak kullanmıştır. Dili sadedir, süsten uzaktır.

Yukarıda sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ziya Gökalp

B) Mehmet Emin Yurdakul

C) Ömer Seyfettin

D) Namık Kemal

E) Halide Edip Adıvar

4.    Aşağıdakilerden hangisi, Milli Edebiyatın özelliklerinden biri değildir?

A)1911 yılında Selanik’te çıkarılan Genç Ka­lemler dergisi etrafında toplanan gençler, bu akımı başlattılar.

B)O dönemin Osmanlıcılık, İslamcılık, Türk­çülük düşünceleri arasında Türkçülük dü­şüncesini seçip savundular.

C)Dilde sadeleşme düşüncesiyle Türkçeyi diğer dillerin etkisinden kurtarmayı amaçladılar.

D)Eserlerinde ağırlıklı olarak evrensel konula­rı işleyip, Batılı klasik eserleri örnek aldılar.

E)Süslü, sanatlı söyleyişten kaçınıp yazı dilin­de İstanbul Türkçesi’nin örnek alınmasını istediler.

5.     Aşağıdakilerden hangisi Milli Edebiyat için söylenemez?

A)Dilde sadeleşme fikrini savunmuşlar ve bu­nu eserlerinde uygulamışlardır.

B)Türkçe karşılıkları olan Arapça, Farsça ke­lime ve tamlamaların kullanılmasına karşı çıkmışlardır.

C)Yazı dilinde İstanbul Türkçesi’nin esas alın­masını ileri sürmüşlerdir.

D)Yerli ve milli konulara yer vererek Anadolu in­sanının hayatını eserlerinde yansıtmışlardır.

E) Romanda ve öyküde başarılı olamamışlardır.

6.Şiir yazmaya Servet-i Fünun döneminde başla­mıştır. İlk şiiri “Cenge Giderken” büyük ilgi top­lamış ve bu şiirle Milli edebiyatın öncüsü olmuş­tur. Şiirlerinde konularını; toplum dertlerinden, sosyal, epik hayat sahnelerinden almış, uyarıcı ve öğretici şiirler yazmıştır. Şiirlerinde sade bir dil ve hece ölçüsü kullanmıştır.

Yukarıda, hakkında bilgi verilen sanatçı aşa­ğıdakilerden hangisidir?

A) Ziya Gökalp

B) Ömer Seyfettin

C) Mehmet Emin Yurdakul

D) Namık Kemal

E) Halide Edip Adıvar

7.   Aşağıdaki eserlerden hangisinin türü roman değildir?

A)   Vurun Kahpeye

B)   Kendi Gök Kubbemiz

C)   Sodom ve Gomore

D)   Bugünün Saraylısı

E)   Nur Baba

8.            I. Son devir Türk hikâyeciliğinin en büyük yazarlarından biri ve Yeni Lisan hareketinin savunucularındandır.

II.Tanzimat edebiyatının ağdalı, süslü diline karşı arı, sade halk dilini savundu.

III. Klasik öykünün edebiyatımızdaki temsilcisi oldu.

IV.Hikâyelerinin bazılarında sosyal hayattaki gülünçlükleri karikatürize eder.

V.   Dili sade ve süsten uzaktır.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisin­de, Ömer Seyfettin‘le ilgili yanlış bilgi veril­miştir?

A)l.                          B)ll.           C)lll.            D) IV.             E) V.

9.     Aşağıdaki açıklamalardan hangisi, Ömer Seyfettin ile Ziya Gökalp‘e ait ortak bir özel­lik değildir?

A)   Aynı edebi topluluk içinde yer almaları

B)   Roman türünde birçok eser vermeleri

C)   Eserlerini halkın anlayacağı sade bir dille yazmaları

D)   Hece veznini milli vezin kabul etmeleri

E)   Türkçülük ideolojisini benimsemeleri

10.         

I.     Reşat Nuri – Nur Baba

II.    Halide Edip – Handan

III.   Ömer Seyfettin – Efruz Bey

IV.  Yakup Kadri – Sodom ve Gomore

V.   Mehmet Emin – Türk Sazı

Yukarıda sıralanan sanatçı-eser eşleştirme­lerinden hangisi yanlıştır?

A) I.          B)ll.          C) III.        D) IV.        E)V.

11.  Fecr-i Âti’yle şiire başladı. 1911’de Genç Ka­lemler’in başyazarı oldu ve “Yeni Lisan” anlayı­şını benimsedi. Şiirlerinden çok makaleleri ve edebiyat tarihçiliğiyle tanındı. Polemikçidir. Ce­nap Şahabettin’le yaptığı polemikleri “Milli Ede­biyat ve Cenap’la Münakaşalarım” adıyla kitap­laştırmıştır.

Bu parçada tanıtılan yazarımız aşağıdakiler­den hangisidir?

A)   Ali Canip Yöntem

B)   Ömer Seyfettin

C)   Mehmet Emin Yurdakul

D)   Ziya Gökalp

E)   Faruk Nafiz Çamlıbel

12.     Reşat Nuri Güntekin‘in aşağıdaki eserlerin­den hangisinin türü diğerlerinden farklıdır?

A) Çalıkuşu

B) Acımak

C) Anadolu Notları

D) Akşam Güneşi

E) Dudaktan Kalbe

13.    Milli edebiyat sanatçıları Anadolu insanını konu alan eserler yazmış, Türk toplumunun yaşayışı, problemleri romanlarının belli başlı temalarını oluşturmuştur. Yine bu dönemde Kurtuluş Sa­vaşı romanlarda en sık işlenen konu olmuş, “Vurun Kahpeye“, “Yaban” bu dönemde Kurtu­luş Savaşı’nın resmedildiği başarılı roman ör­nekler arasında sayılabilir.

Parçada adı geçen eserler aşağıdakilerden hangisinde sıralanan yazarlara aittir?

A)   Yakup Kadri – Reşat Nuri

B)   Reşat Nuri – Halide Edip

C)   Halide Edip – Yakup Kadri

D)   Yakup Kadri – Refik Halit

E)   Refik Halit – Reşat Nuri

 CEVAPLAR

MİLLİ EDEBİYATIN OLUŞUMU:

1.       1908 yılında II. Meşrutiyetin ilanından sonra Osmanlı toplumunda “Batıcılık, Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük” olmak üzere 4 fikir akımı ortaya çıktı.

2.       Tanzimat döneminde Türk toplumu hızlı bir biçimde Batılılaşma hareketi içine girdi. Osmanlı toplumunun  da hızlı bir şekilde dağılmaya başlaması “Osmanlıcılık ” fikrinin daha da yaygınlaşmasına  vesile oldu. Bu fikir özellikler devlet eliyle de desteklenmiştir. II. Meşrutiyetin ilanından sonra da Osmanlıcılık  rağbet görmeye başladı.

3.       Balkan harbinde Osmanlı tebaası altındaki toplumların ayaklanması  ve buradaki son topraklarında eden çıkması   ve elde Türk ve Müslüman toplumların kalması Türkçülük ve İslamcılık fikrinin ortaya çıkmasına ve halkın bu iki fikir akımını benimsemesine vesile oldu.

4.       İslamcılık fikri II. Meşrutiyet’ten sonra daha yaygınlaşmış ve özellikler Mehmet Akif’in çabalarıyla edebiyata yansımıştır.Fakat bütün çabalara rağmen halkın büyük çoğunluğu  İslamcılık fikri etrafında birleşemedi.

5.       Bütün bunlarla beraber özellikle Avrupa ‘da yaygın olan milliyetçilik düşüncesi Osmanlı devletini de etkilemiş ve artık Batıcılık, Osmanlıcılık,  İslamcılık  benimsenmez olmuş ve Türkçülük düşüncesi güç kazanmıştır. İttihat ve Terakki’nin Büyük Turan ideolojisi  de  bu fikir akımına  katkıda bulunmuştur.

6.       Türkçülük düşüncesi sadece Milli edebiyat döneminde değil bundan önce de  görüldüğü zamanlar olmuştur.Tanzimat döneminde  Ahmet Vefik Paşa , Şemsettin Sami, Ahmet Cevdet Paşa gibi yazarlar tarafından başlatılan dil ve tarih çalışmaları 20. yüzyılın  başlarında Türkçülük fikrinin  doğmasına yol açmıştır.

7.       Ahmet Vefik Paşa’nın “Lehçe-i Osmani” adlı sözlüğü Şemsettin Sami’nin Kamus-ı Türki adlı eseri  aynı zamanda Ahmet Cevdet Paşa ‘nın  çıkardığı gazetenin altında  “Türk gazetesidir” ifadesinin bulunması Türkçülük anlayışının gelişmesini sağladı.

8.       Mehmet Emin Yurdakul’un  1897 yılında  “Cenge Giderken” isimli şiirinde “Ben bir Türküm; dinim, cinsim uludur.” dizesini kullanması  Milliyetçilik düşüncesinin ve Milli edebiyatın müjdecisi olarak değerlendirilmesi gereken bir durumdur. 

YENİ LİSAN MAKALESİ

1.        Milli edebiyat akımı 1911’de Selanik’te  yayımlanan  “Genç Kalemler” dergisinde “Yeni Lisan ” makalesinin yayınlanmasıyla başlar.

2.       “Yeni Lisan”  makalesi bu edebi topluluğun bildirgesi konumundadır.

3.       Yeni Lisan makalesini “Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin, Ali  Canip Yöntem ” tarafında kaleme alınmıştır.

4.        “Yeni lisan” adını verdikleri davalarını gerçekleştir­meye çalıştılar. Bu konudaki başlıca amaçları şun­lardı:

– Dil sade olmalıdır.

– Ulusal kaynaklara ve yurt sorunlarına eğilmek gerekir.

– Şiirde yalnız hece vezni kullanılmalıdır.

Bunların olması için de:

-Arapça ve Farsça dilbilgisi kuralları ile bazı istisnalar dışında bu kurala göre yapılmış tamlamalar kullanılmamalıdır.  Yabancı dilbilgisi kuralları, Arapça, Farsça ad ve sıfat tamlamaları bırakılmalıdır.

-Arapça ve Farsça kelimeler Türkçedeki kullanılışlarına göre değerlendirilmeli, Arapça ve Farsça kelimeler Türkçe telaffuzlarına göre yazılmalıdır.

– Arapça ve Farsça kelimeler yerine mümkün olduğu kadar Türkçeleri kullanılmalıdır.

– Terimler bilimle ilgili oldukları için bilim dilinde kullanılan Arapça ve Farsça terimlerin kullanılmasına aynen devam edilmelidir.

– Türkiye Türkçesine öteki Türk lehçelerinden kelime alınma yoluna gidilebilir.

– İstanbul halkının günlük konuşma dili esas alınmalıdır.

– Arapça kelimeler, gramerce, asıllarına göre değil, Türkçedeki kullanışlarına göre değerlendirilmelidir.

-Arapça ve Farsça kelimeler Türkçede söylendikleri gibi yazılmalıdır.

– Arapça ve Farsçadan gelen sözcüklerden, konuşma diline girip yaygınlaşmış olanlar Türkçeleşmiş sayılmalı ve kullanılmalıdır.

– Yabancı sözcükler, kendi dillerinde dilbilgisi bakımından hangi türden olursa olsun, Türkçede ne olarak kullanılıyorsa, dilbilgisi yönünden o türden sayılmalıdır. 

MİLLİ EDEBİYATIN GENEL ÖZELLİKLERİ

1. Milli edebiyatçılar dilimizin  Arapça ve Farsçanın etkisinde yapay bir      dil olduğunu belirtmişlerdir.
2. Servet-i      Fünun ve Fecr-i Ati edebiyatının yazarlarını Türkçeyi      yabancılaştırmakla  ve      yozlaştırmakla suçlamışlardır.
3. Edebiyatın kullandığı dilin halkın dili      olması gerektiğini vurguladılar.
4. Konuşma dilini yazı diline dönüştürme      düşüncesi  zamanın yazarlarının      büyük çoğunluğunca benimsenmiştir, böylece Osmanlıcadan  Türkçeye dönülmüştür.
5. Milli edebiyat akımıyla  birlikte yeni ve halka dönük halk diline      önem veren yeni bir edebiyat akımı ortaya doğmuştur.
6. Şiirde Halk edebiyatı nazım biçimlerinden      hece kullanılmış, aruz yerine hece tercih edilmiştir.Fakat geçiş dönemi      özelliği olduğunda hem hece hem de aruz kullanılmıştır.
7. Konularını yerli hayattan ya da tarihten      almıştır. İstanbul’un dışına çıkılmış ve Anadolu insanı  edebiyata konu edinmiştir

NOT: Milli edebiyat dönemine kadar bütün dönemlerde İstanbul ve İstanbul insanı anlatılmıştır fakat bu dönemden sonra Anadolu insanı  ve  yaşamı edebiyata konu edinmeye başlamıştır. Kurtuluş Savaşı gibi konuları ele almışlardır.

8. Milli edebiyat yazarları  eserlerini “Türk Yurdu , Türk Derneği ,      Türk Ocağı, Halka Doğru, Türk Sözü , Yeni Mecmua ve Dergah” dergilerinde  yayınlamışlardır.

MİLLİ EDEBİYATIN SANATÇILARI

Ömer Seyfettin

Ziya Gökalp

Ali Canip Yöntem

Mehmet Emin Yurdakul

Fuat Köprülü

Halide Edip Adıvar

Reşat Nuri Güntekin

Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Refik Halit Karay

Falih Rıfkı Atay

Memduh Şevket Esendal

Ahmet Hikmet Müftüoğlu

Halide Nusret Zorlutuna

Ruşen Eşref Ünaydın

Hamdullah Suphi Tanrıöver

NOT:  Milli edebiyat yazarları Cumhuriyet ilan edildikten sonra karşımıza Cumhuriyet edebiyatı yazarları olarak karşımıza çıkarlar. Sadece Ömer Seyfettin, 1920 yılında  vefat ettiği için katılamamıştır.